De polyvagaaltheorie is een wetenschappelijke benadering die ons helpt ons autonome zenuwstelsel beter te begrijpen. Dit systeem regelt onze vitale functies en is verantwoordelijk voor onze reacties op verschillende situaties. Door de polyvagaaltheorie te begrijpen, kunnen we leren hoe ons lichaam reageert op stress en hoe we effectief kunnen omgaan met angst en andere negatieve emoties. Als je hoogsensitief bent bevat het belangrijke informatie die je kan helpen om beter met de uitdagingen van hoogsensitiviteit om te gaan. In dit artikel leer je meer over de polyvagaaltheorie en hoe deze kennis jou kan helpen om je welzijn als HSP te verbeteren.
Het autonome zenuwstelsel
Het autonome zenuwstelsel regelt de onbewuste functies van het lichaam, zoals de hartslag, de ademhaling en de spijsvertering. Het bestaat uit twee takken: het sympathische zenuwstelsel, dat ons lichaam activeert als we gevaar of stress ervaren en het parasympathische zenuwstelsel, dat ons lichaam helpt te ontspannen en te herstellen.
💡 Lees ook: Herken je deze stresssignalen als HSP?
De nervus vagus - zwervende zenuw
De polyvagaaltheorie stelt dat er nog een derde tak van het autonome zenuwstelsel is, die de nervus vagus wordt genoemd. Ook wel bekend onder de naam de zwervende zenuw. De nervus vagus is een van de belangrijkste zenuwen in het lichaam en speelt een cruciale rol bij het reguleren van ons sociale gedrag en onze emoties.
Volgens de polyvagaaltheorie is de nervus vagus betrokken bij drie verschillende niveaus van respons: het ventrale vagale systeem, het sympathische zenuwstelsel en het dorsale vagale systeem. Het ventrale vagale systeem is geassocieerd met sociale verbinding, ontspanning en rust, terwijl het sympathische zenuwstelsel betrokken is bij gevaar, stress en actie. Het dorsale vagale systeem wordt geactiveerd als ons lichaam geen opties meer heeft en we in een toestand van bevriezing belanden.
Wat is de nervus vagus?
De nervus vagus, ook wel de tiende hersenzenuw, is de langste zenuw in ons lichaam en loopt van onze hersenstam tot aan onze buik. Het woord “vagus” komt van het Latijnse woord voor “zwervend” of “dwalend”. De naam “zwervende zenuw” is afgeleid van de vele vertakkingen die deze zenuw heeft en de manier waarop deze zich als het ware door ons lichaam “zwerft” en verschillende organen en systemen reguleert. De nervus vagus heeft vertakkingen naar het hart, de longen, de maag, de darmen en andere organen en is dus betrokken bij verschillende lichaamsfuncties, zoals de ademhaling, de spijsvertering en de hartslag. Daarom wordt de nervus vagus ook wel de “zwervende zenuw” genoemd.
De polyvagaaltheorie geeft inzicht
Door de polyvagaaltheorie te begrijpen, wordt duidelijker hoe ons lichaam reageert op stress en hoe we deze reacties kunnen reguleren. Dit kan ons helpen om onze emotionele veerkracht te vergroten en ons welzijn te verbeteren. Bovendien laat de polyvagaaltheorie zien hoe de activiteit van ons autonome zenuwstelsel gerelateerd is aan ons gedrag en onze emoties.
Bijvoorbeeld, wanneer we ons veilig en verbonden voelen, is ons ventrale vagale systeem actief. Dit systeem bevordert de sociale verbinding, helpt ons ontspannen en zorgt ervoor dat we ons comfortabel en veilig voelen in onze omgeving. Wanneer we ons echter bedreigd voelen, wordt ons sympathische zenuwstelsel geactiveerd en ervaren we een gevoel van stress en alertheid. Als de dreiging aanhoudt of overweldigend wordt, kan ons dorsale vagale systeem geactiveerd worden en komen we in een staat van bevriezing terecht.
Beter omgaan met stress en angst
Het begrijpen van de polyvagaaltheorie kan nuttig zijn bij het omgaan met stress en angst, omdat het ons inzicht geeft in hoe ons lichaam reageert op verschillende situaties. Het kan ons helpen om te herkennen wanneer ons zenuwstelsel overbelast is en om effectieve strategieën te ontwikkelen om ons te helpen ontspannen en ons veiliger en meer verbonden te voelen. Dit kan onder andere door middel van ademhalingsoefeningen, mindfulness, bewegen en sociale verbinding.
Hoogsensitiviteit en de polyvagaaltheorie
Als HSP komen negatieve situaties harder binnen en ben je sneller vatbaar voor stress. Kennis over hoe jouw lichaam hierop reageert kan cruciaal zijn en ervoor zorgen dat je niet onnodig aan jezelf gaat twijfelen. Jouw autonome zenuwstelsel reageert namelijk zoals het beschreven wordt: autonoom. Al vindt je brein het nog zo onlogisch, overdreven, belemmerend, stom en ga zo maar door, je hebt er weinig invloed op. Vaak zijn heftige reacties in het nu, gelinkt aan eerdere ervaringen in je leven.
Als je bijvoorbeeld merkt dat je bevriest tijdens een vergadering omdat jouw mening gevraagd wordt, is de kans groot dat dit voortkomt uit eerdere situaties waarin afwijzing een rol heeft gespeeld. Denk hierbij aan bijvoorbeeld emotioneel niet gezien of gehoord zijn in je jeugd, gepest zijn op school, een conflict met een (eerdere) werkgever enzovoorts.
Dus het lijkt niet echt logisch voor de situatie nu (je reactie is te heftig) en het verleden ligt toch al achter je? Je autonome zenuwstelsel detecteert gevaar en gaat van ventraal vagaal (veilig en verbonden) naar sympathisch (vecht-vlucht – uit verbinding – veel energie) en mogelijk door naar dorsaal vagaal (ingestort – uit verbinding – weinig energie). Dit verschilt per situatie.
De polyvagaaltheorie in de praktijk
Niet alle hoogsensitieve mensen hebben last van hun eigenschap. De meeste mensen die in mijn praktijk komen hebben het een en ander meegemaakt en zoeken mede als gevolg daarvan, gecombineerd met hun eigenschap, begeleiding. Regelmatig zet ik dan de polyvagaaltheorie in om beter te begrijpen wat er gebeurt en te kijken welke manieren we kunnen vinden om je reacties beter te reguleren en flexibeler terug te veren naar de ventrale vagale toestand (veilig en verbonden).
Wil je meer weten over de polyvagaaltheorie en leren hoe je de informatie voor jezelf kunt inzetten?
Lees dan dit boek van Luc Swinnen boordevol informatie en met een aantal eenvoudige oefeningen.
Vond je dit leuk? Deel met anderen:
Bewaar voor later op Pinterest:
Nog geen reacties. Reageer hieronder!