Erbij willen horen is een basisbehoefte
Als HSP verwerk je dingen anders, meer diepgaand. Daardoor heb je soms andere behoeftes dan de niet-HSP’s in je omgeving. Heeft je omgeving hier begrip voor (en in je jeugd gehad) dan is anders zijn niet direct een probleem voor je. Je hoort er gewoon bij, op jouw manier. En dat is waarschijnlijk iets wat voor jou sowieso een heel logisch gegeven is. Iedereen hoort erbij, ongeacht of hij/zij anders is.
Maar wanneer je afwijzing hebt ervaren, bijvoorbeeld in je jeugd, is de boodschap in feite geweest dat je er niet bij hoorde. Dit kan zijn omdat je gepest bent op school, of omdat je hoogsensitiviteit thuis niet begrepen werd. Voor de HSP & KOPP kan dit ook indirect ervaren zijn: er was geen ruimte voor jou omdat je (bewust en onbewust) voor je ouder(s) moest zorgen.
Ook op het werk of andere situaties kun je met afwijzing te maken hebben gekregen. Soms is het één gebeurtenis geweest die behoorlijk ingrijpend was. Kortom, er zijn tal van redenen mogelijk waardoor je het gevoel hebt gehad dat je er niet bij hoorde. Dit kan behoorlijk pijnlijk zijn (geweest).
💡 Gelukkig hoor je sowieso ergens bij, bijvoorbeeld de 15-20% hoogsensitieve mensen. En wist je dat hoogsensitieve mensen ook allerlei kwaliteiten hebben? Ontdek de 12 HSP kwaliteiten >>
Jezelf afwijzen: ‘Het ligt vast aan mij’
Als HSP ervaar je door je diepgaande verwerking situaties intenser. Afwijzing kan dan ook behoorlijk diep binnenkomen. Wanneer dit in je jeugd heeft plaatsgevonden ken je als kind de context bovendien vaak onvoldoende waardoor het naar binnen slaat. ‘Het ligt aan mij‘, ‘ik ben anders, er is vast iets mis met mij‘, tot zelfs: ‘het is mijn eigen schuld‘.
Je verstand probeert te voorkomen dat het nog eens zo’n klap te verwerken krijgt. Er treedt een (onbewust) overlevingsmechanisme op waardoor je jezelf gaat afwijzen vóór de ander dit kan doen. Natuurlijk voelt dat ook niet fijn, maar in elk geval heb je daar zelf de controle over.
Met als gevolg dat je zelfwaardering tot onder het vriespunt zakt en je het idee krijgt dat andere mensen beter zijn of het beter weten.
Gevoelig voor afwijzing: goedkeuring & bevestiging zoeken
Als jij het idee hebt dat de ander het beter weet, ga je als vanzelf meer focussen op de mening en visie van anderen. Hierdoor raakt jouw eigen basis zoek en word je afhankelijk van de goedkeuring en bevestiging van buitenaf. Je bent daardoor ook extra gevoelig voor afwijzing. Een ander kan dan heel bepalend worden in hoe jij jezelf ziet en zelfs in of je er mag zijn.
Het wordt bijvoorbeeld extra belangrijk of de ander jou ziet staan en waardeert. Je snakt mogelijk naar complimentjes en elke uiting die klinkt als afwijzing knalt naar binnen en komt op je over alsof de ander jou niet mag. Hier zitten natuurlijk allerlei gradaties in heftigheid in. Afhankelijk van wat je hebt meegemaakt.
💡 Lees ook: 6 HSP tips om te wandelen
Anticiperen op (mogelijke) afwijzing
Uiteindelijk kijk je wel uit voordat je jezelf nog blootstelt aan (mogelijke) afwijzing. De ervaring leert dat dat behoorlijk hard aankomt en bewust en onbewust bescherm je jezelf tegen nog zo’n ervaring. Of deze ervaring plotseling, ingrijpend, onterecht of juist langdurig is geweest, jij neemt voorzorgsmaatregelen. Al helemaal als je hoogsensitief bent.
Het anticiperen op mogelijke angst of afwijzing wordt ook wel Rejection Sensitivity genoemd. Je ontwikkelt dit in je leven terwijl je met de karaktereigenschap hoogsensitiviteit wordt geboren. Daarom is dit ook geen specifiek HSP kenmerk, maar eerder een gevolg van je sensitiviteit + externe gebeurtenissen.
Wanneer je erg gevoelig voor afwijzing bent geworden kun je zelfs de afwijzing onbewust opzoeken. Een ander kan het dan niet snel goed meer doen. Dit komt omdat de hersenen zoeken naar de bevestiging van afgewezen worden. ‘Zie je wel‘, roepen ze dan en zo blijft je afwijzingsgevoeligheid in stand.
Het stop & check systeem bij HSP
Bij alle hoogsensitieve mensen is er sprake van het stop & check systeem. Je overziet eerst even de hei, voordat je besluit iets wel of niet te doen. Dit systeem heeft een remmende functie waarmee je eerst alle voors en tegens afweegt. Uit onderzoek blijkt ook dat hoogsensitieve mensen hierdoor betere beslissingen nemen. Maar ook dat dit extra energie kost. Je moet tenslotte eerst die hei even overzien en dat kost tijd en energie.
Dit stop & check systeem kan dus heel goed voor je werken als HSP. Mits je niet te maken hebt gehad met ingrijpende gebeurtenissen waardoor de afwijzingsgevoeligheid is ontstaan. Want door een gevoeligheid voor (mogelijke) afwijzing, schat je vooral de (mogelijke) risico’s in. Ik zeg steeds mogelijke tussen haakjes, omdat je het niet zeker weet. Het is en blijft een inschatting.
De kansen, die ook bij dit stop & check systeem horen, gaan deels of helemaal overboord en de kans bestaat dat je daardoor niet in actie komt. Het zou namelijk weleens verkeerd uit kunnen pakken. Dit gaat overigens vaak grotendeels onbewust. Als je maar vaak genoeg de kous op je kop hebt gekregen, zie je steeds sneller (en meer) risico’s ofwel de bekende beren op de weg en vergeet je je mogelijkheden.
Bovendien, als iets vroeger of eenmalig helemaal verkeerd is gegaan wil dat niet zeggen dat dit altijd en elke keer zo hoeft te gaan. Maar een beetje afhankelijk van de mate waarin je iets hebt meegemaakt schiet je vaak in de stress, dat automatisch aan gaat als je gevoelig voor afwijzing bent. Het kost tijd en geduld om weer te leren vertrouwen dat het ook anders kan lopen.
Wees mild naar jezelf
In de praktijk gebruik ik weleens de metafoor van een gevoelig kind dat voor het eerst in de zee wil zwemmen. De eerste stap is niet om dit kind zwembandjes om te doen en vervolgens de zee in te duwen met het idee, ‘jij redt je wel’. De eerste stap is eerst naar die zee kijken vanaf een afstandje. En dan, als het veilig voelt, een stapje dichterbij te doen enz.
Zo geldt dat ook voor het omgaan met de angst voor afwijzing of om het even welke angst. Accepteer in eerste plaats dat je gevoelig bent voor afwijzing. Stapje voor stapje ontdek je dat het veilig is. Daarbij komt vaak ook het vertrouwen in jezelf kijken dat wanneer zich iets onverwachts mocht voordoen, jij daarmee om weet te gaan. Zulke dingen kun je niet anticiperen, daar leer je stapje voor stapje op vertrouwen. In alle zelfcompassie met mildheid en begrip voor je angst.
Gevoelig voor afwijzing is geen kenmerk
Tot slot een korte samenvatting: wanneer je als HSP gevoelig voor afwijzing bent, is dit geen kenmerk van hoogsensitiviteit. Rejection Sensitivity is ontstaan door omstandigheden en met hoogsensitiviteit ben je geboren. Je bent als HSP wel gevoeliger voor negatieve omstandigheden en dus ook voor (mogelijke) afwijzing die dan bovendien heftiger binnenkomt dan bij een niet-HSP.
Ted talk – Jia Jiang
Herken je de gevoeligheid voor afwijzing? Kijk dan ter inspiratie ook deze Ted Talk van Jia Jiang. 😉
Nederlandse ondertiteling is beschikbaar in deze video:
- Start de video
- Klik op het tandwieltje rechtsonder
- Selecteer ondertiteling -> Nederlands
HSP begeleiding
💡 Ben je gevoelig voor afwijzing en wil je hier begeleiding bij? Kijk dan eens naar de mogelijkheden voor een HSP coachingstraject >>
Vond je dit leuk? Deel met anderen:
Bewaar voor later op Pinterest:
11 Reacties
Zeer herkenbaar! Als HSP én met jeugdtrauma narcistische ouder worstel ik al mijn hele leven met die angst voor afwijzing en veel te grote behoefte aan waardering van anderen. (Faalangst én een pleaser). Niemand heeft me ooit duidelijk kunnen maken wat ik hieraan kan doen. Zelfliefde, ja maar HOE? Hoe bereik ik dat?
Bedankt Maaike voor je zeer heldere uitleg. Met jouw tips kan ik tenminste op weg!!!
Het is niet zozeer de angst voor afwijzing, ik word daadwerkelijk vaak afgewezen. Heb al heel vaak meegemaakt dat vriendinnen afhaken.
Ik kan geen andere reden bedenken dan dat ik bepaalde processen bij hen heel goed zie (hoe arrogant dit wellicht ook klinkt) en dat ik daar eerlijk over ben als ze mij over een probleem vertellen. Mijn ervaring is dat veel mensen de waarheid niet willen horen c.q. niet aan zelfreflectie doen en dus afhaken, omdat ze het niet prettig vinden met hun eigen aandeel geconfronteerd te worden.
Over koetjes en kalfjes praten probeer ik al, maar voor mij is het soms lastig aan de oppervlakte te blijven.
Ik vind mezelf een leuk en gezellig mens, ben attent, eerlijk, empatisch, heb humor. Maar door de vele stukgelopen contacten voel ik me ontzettend eenzaam en ben ik erg aan mezelf gaan twijfelen.
Het valt mij trouwens op dat ik vaak betere vriendschappen met mannen heb dan met vrouwen.
Ik ben benieuwd of er mensen zijn die dit herkennen. N.B. zowel mijn zus als ik slagen er beide niet in om een gezonde, langdurige liefdesrelatie op te bouwen. Onze gevoelens werden vroeger thuis ook afgewezen, maar we hebben wel nog steeds een sterke band met mijn ouders.
Hoi Suzan,
Toen ik jouw stukje las, kon ik het niet laten hierop te reageren.
Allereerst wil ik zeggen…haal aub het oordeel over arrogantie weg! Het is iets positiefs dat je van je eigen intuïtie op aan kunt.
Daarnaast weet ik uit ervaring dat er mensen in je leven komen en gaan. Wanneer je naar jezelf luistert, dus echt kijkt wie je nodig hebt of waar je zelf op aan kunt, zonder oordelen. Ga je mensen leren kennen waarbij je 100% jezelf kunt zijn. Aanpassen is iets wat je waarschijnlijk lang hebt gedaan en goed in bent geworden, waardoor je jezelf bent kwijt geraakt en nu niet meer weet wie je daadwerkelijk bent. Mensen om je heen die jou afwijzen zijn gewoon niet jouw mensen. Dat ligt niet aan jou en niet aan die mensen…we hoeven niet met iedereen om te kunnen gaan. Zoek waardering in jezelf, zonder oordelen. En de rust dat je er zelf mag zijn. En vanzelf komen er mensen op je pad, waarbij jij je lekker voelt. Maar zoeken werkt vaak averechts, kan voorkomen dat we verbanden willen leggen en willen zien die er niet zijn en dus het grote geheel niet kunnen zien.
Wat betreft het stukje mannelijke vriendschappen. Ik kan zelf ook beter contact leggen met mannen dan met vrouwen, maar dat heb ik mezelf aangeleerd ( in mijn hoofd zijn mannen eerlijker dan vrouwen en heb ik zo de rust en vertrouwen dat een man wel zelf grenzen aangeeft en ik ook niet hoef te denken voor een ander). Maar ook dit is een oordeel die ik mezelf geef. Want hoe goed ik ook alles aanvoel, het hoeft daadwerkelijk niet te betekenen dat een ander/ andere vrouw, geen grenzen aan kan geven. Of oneerlijk is of het 1 zegt en het ander doet. (Stukje onrechtvaardig waar ik zelf niet zo goed mee om kan gaan).
Maar dat is een stukje van mijzelf.
Weet in ieder geval dat je er mag zijn en dat niets verkeerd is wat je doet. Iedereen heeft zijn eigen verhaal/gevoel/gedachtes. En als iedereen aan zichzelf zou denken, word er aan iedereen gedacht. (Zo probeer ik een beetje om te denken haha)
Lang verhaal, hoop dat je er wat aan hebt. Je bent een krachtig mens en ga zo door!
Liefs Kim
Beste Suzan, ik herken mijzelf in je verhaal. Als HSP vindt ik het erg lastig als ik tegenstrijdigheden bemerk bij mensen. Vaak hebben ze dat zelf niet door. Of ze komen erachter nadat ik ze ermee confronteerde. Ik weet nu dat ik dan over de grens van een ander ga. En dat is niet oké.
Ik merk de tegenstrijdigheid op vanuit HSP. En ik kan het interpreteren als afwijzing door mijn afwijzing s gevoeligheid.
Bij zo n conflict in mijzelf probeer ik verantwoordelijk te nemen voor mijn eigen pijn die ik daarbij ervaar. Omdat ik anders niet veel vrienden/contacten over ga houden.
Ik vind dit erg moeilijk. En ik zeg hiermee niet dat je jezelf aan de kant moet zetten in situaties als deze. Maar grenzen van een ander moet je respecteren. Net zoals die van jezelf.
Het is maar wat iemand waard is voor je.
Aldus een man die moe is van het worstelen met zichzelf. En goed vriendschappen kan hebben met vrouwen.
Misschien heb je wat aan mijn bericht.
Groet, Martin
Hoe kom je er voor jezelf achter of je ‘echt’ als HSP geboren bent, of dat je door bepaalde gebeurtenissen afwijzingsgevoelig geworden bent? Ik lees dat je als HSP eerder afwijzingsgevoelig kunt raken, maar dit kan als ik het goed begrijp dus ook ontstaan zonder HSP te zijn en dan raak je dus gevoeliger voor bepaalde stimuli (uit angst voor afwijzing).
Hoe ontdek je waar sprake van is bij jezelf?
Door dit allemaal te lezen en de test te doen omdat ik vermoed dat mijn dochter hsp is, herken ik zoveel bij mezelf en krijg ik het vermoeden dat ik zelf hoogsensitief ben….
Heel raar is dit en heel confronterend ook
Beste Michèle,
Ik hoop dat de artikelen je een beetje op weg kunnen helpen. Weet dat je er niet alleen voor staat en er ook allerlei kwaliteiten zijn van hoogsensitiviteit.
Warme groet,
Maaike
Op de kleuterschool moest ik van de juf voor straf in de prullenbak staan als ik iets had gedaan wat niet mocht. Vijftig jaar later ben ik nog steeds niet in staat mezelf op waarde te schatten.
Zooo, is dit even herkenbaar om te lezen Ik vraag me af hoe iemand in je omgeving hier nou het beste mee om kan gaan? Ik heb 1 goede vriend waar ik veel bij kwijt kan, maar waar hij mij eerst steeds die bevestiging gaf die ik zocht doet hij dat nu niet meer, omdat hij vind dat ik het zelf moet oplossen en hij dit niet kan blijven doen. Daar heeft hij natuurlijk een punt en ben daar ook echt wel aan aan het werken, maar is moeilijke weg en merk dat als ik moe ben en niet lekker in m’n vel zit ik toch weer bij hem op zoek ga en wanneer ik het niet krijg die angst juist steeds groter wordt. En dat is zo jammer en ik snap zijn reactie later ook heel goed, maar op dat moment wordt ik boos en het is zo jammer dat het zo’n averechts effect heeft wat hij doet. Ik weet dat hij hiermee worstelt en vraag me af hoe hij nou het beste hier me om zou kunnen gaan? Doet hij het goed? Of wat zou hij anders kunnen doen?
Exact mijn verhaal, ben benieuwd of er een uitleg is!
Dag Annelies, mijn verhaal loopt wat gelijk, ik zit met een narcistische vader die van kritiek geven een sport maakte etc. thuis was voor mij ook plaats waar er voor HSP geen plaats of ruimte was! dus ook heel gevoelig voor afwijzing, last van faalangstig gedrag en een ook een pleaser. gelukkig is dat laatste een meerwaarde in mijn job, want ik werk in de zorg. Anyway..met mijn geschiedenis is zelfliefde is een proces van lange adem. das in de spiegel kijken en oprecht zeggen Dammm ik zie er goed uit vandaag! ik mag er zijn, ik ben het waard. das jezelf oprecht durven complementeren. das voor je gaat slapen 5 dingen opschrijven dat heb ik goed gedaan. als je dat kunt, ben je goed opweg! Veel Succes!