Hoe zit het met prikkels en HSP? In dit artikel lees je daar alles over: de werking van prikkels, overprikkeling, onderprikkeling en waar je op moet letten bij jezelf.
Wat zijn prikkels?
Dagelijks ervaren we als mens heel wat soorten prikkels. Maar wat zijn prikkels precies? Een prikkel is informatie die binnenkomt. Je kunt prikkels buiten jezelf (externe prikkels) ervaren of in jezelf (interne prikkels).
- Externe prikkels komen binnen via de zintuigen; zien, horen, ruiken, proeven en voelen.
- Interne prikkels komen binnen via je gedachten, emoties of je lichaam.
De functie van prikkels
We hebben prikkels nodig in het leven, daardoor komen we namelijk in actie. Je kunt onderscheid maken tussen prikkels die je extrinsieke motiveren en prikkels die je intrinsiek motiveren.
- Extrinsieke motivatie wil zeggen dat je bijvoorbeeld sancties zoals een boete of afwijzing wilt vermijden, maar ook dat je voor een beloning gaat (zoals winnen, een compliment van de ander enz). Het komt voort uit wat moet (al dan niet van jezelf).
- Intrinsieke motivatie ontstaat vanuit je behoeften, waarden en interesses. Oftewel, deze komt voort vanuit wat je wil van binnenuit.
💡 Lees ook: 17 valkuilen van HSP
Prikkels en HSP
Als HSP neem je meer prikkels waar en verwerk je deze vervolgens diepgaand. Hierdoor heb je voldoende tijd nodig om de prikkels te verwerken. Je merkt dit bijvoorbeeld aan dat je moeten wennen aan veranderingen: nieuwe situaties of mensen bijvoorbeeld. Je hebt tijd nodig om alle nieuwe prikkels op je in te laten werken voordat je een volgende stap zet. Dat is ook de reden dat me-time en goede zelfzorg zo belangrijk voor je is als HSP.
Gevoeliger voor positieve en negatieve prikkels
Een ander aspect van prikkels en HSP is dat onderzoek in Denemarken uitwees dat de korte variant van het 5-HTTLPR-gen vaker bij hoogsensitieve personen voorkomt. Dit gen kent 3 varianten, waaronder een korte variant. Deze korte variant maakt vatbaarder voor ervaringen uit de omgeving en sociale factoren, maar het gen heeft ook voordelen want het zorgt er ook voor dat je beter functioneert onder positieve omstandigheden (ook wel vantage sensitivity genaamd).
Het is belangrijk om hier in je leven rekening mee te houden. Zijn er negatieve prikkels waar je invloed op hebt? En als dat niet zo is, bijvoorbeeld de sfeer op de werkvloer, dan is het wellicht tijd om te kijken naar iets dat qua omgeving beter bij je past.
Een ander aspect is dat je door je opmerkzaamheid en vantage sensitivity (beter functioneren onder positieve omstandigheden) met relatief kleine aanpassingen jezelf al een groot plezier kunt doen. Zo kan de combinatie prikkels en HSP zelfs goed samenwerken. Denk aan een leuk plantje op je bureau, fijne rustgevende geur in je woonkamer, mooie kleur op de muur of in kleine accessoires, een lekker muziekje enzovoorts.
💡 Lees ook: HSP tips op je werk
Teveel of te weinig prikkels en HSP
Elk brein heeft een bepaalde hoeveelheid aan prikkels per dag nodig. Een te weinig aan prikkels zorgt voor verveling en lamlendigheid en kan uiteindelijk uitmonden in stressklachten. Een teveel aan prikkels zorgt juist voor (acute) stress zoals bijvoorbeeld fysieke sensaties zoals het warm krijgen en hartkloppingen, maar ook niet meer helder kunnen denken, een verhoogde emotionaliteit enzovoorts.
Kortom, je kunt qua prikkels op 2 manieren uit balans zijn:
- Een te weinig aan prikkels – je raakt onderprikkeld
- Een teveel aan prikkels – Je raakt overprikkeld
Onderprikkeling
Kan een HSP met zijn/haar opmerkzaamheid wel onderprikkeld raken? Jazeker, hier kunnen een aantal redenen voor zijn, zoals:
- Je hebt langere tijd teveel vanuit extrinsieke motivatie gedaan en te weinig vanuit intrinsieke motivatie.
- Je bent prikkels gaan mijden uit angst voor overprikkeling.
- Je bent een HSP/HSS (high sensation seeker). Verveling ligt voor deze prikkelzoeker sneller op de loer.
- Je bent niet alleen HSP, maar ook hoogbegaafd. Jouw brein heeft meer uitdaging nodig.
Overprikkeling
Overprikkeling is dus een teveel aan stress op de korte termijn (acute overprikkeling) of langere termijn (chronische overprikkeling). Wanneer er teveel van deze prikkels zijn en het brein dit niet tijdig kan verwerken treed overprikkeling op. Omdat hoogsensitieve mensen een diepgaande wijze van verwerken hebben raak je sneller overprikkeld als je niet de tijd neemt om situaties in je leven, positief en negatief, te verwerken.
De juiste prikkel balans voor HSP
Prikkels en HSP hoeven elkaar dus helemaal niet te bijten mits je goed rekening houdt met jezelf. Wat is dan de juiste balans voor jou? Het verschilt per persoon en daarom heb ik het ideale me-time recept bedacht. Dit recept houdt rekening met zowel te weinig als teveel prikkels en helpt je afstemmen op jezelf.
💡 Lees ook: Het ideale me-time recept voor HSP’s
Vond je dit leuk? Deel met anderen:
Bewaar voor later op Pinterest:
Nog geen reacties. Reageer hieronder!