Heb jij weleens last van schaamte? Schaamte en hoogsensitiviteit komen regelmatig samen voor en deze emotie kan belemmerend werken in je leven. Je kunt bijvoorbeeld gevoelens van schaamte hebben, omdat je meer me-time nodig hebt of omdat je niet direct gevat gereageerd hebt en het juiste antwoord je pas later te binnen schoot. Hoe zit dat eigenlijk? In dit artikel neem ik je mee in de wereld van schaamte.
Wat is schaamte?
Schaamte is een naar gevoel van gêne dat ontstaat uit gevoelens dat er iets mis is met je. Schaamte heeft dus alles te maken met hoe je omgeving op je reageert. Vaak ontstaat dit al in je jeugd, doordat delen van jezelf niet voldoende gezien zijn. Kreeg je bijvoorbeeld de opmerking dat je ‘niet zo gevoelig’ moest doen of ‘niet zo moest treuzelen’ als je iets spannend vond? Dan was er weinig ruimte voor die gevoelens en hierdoor ga je als kind twijfelen of het wel oké is om die gevoelens te hebben. Je ouders, een leerkracht of andere autoriteit zijn namelijk je voorbeeld in een wereld waarin je nog veel te leren hebt als je jong bent.
💡 Lees ook: Hoe was jouw jeugd als HSP?
Schaamte en hoogsensitiviteit
Als je anders bent dan anderen, HSP’s voelen dit vaak al vanaf jongs af aan, kan dit gevoelens van schaamte over wie je bent ontwikkelen. We hebben namelijk erkenning en bevestiging als mens nodig voor wie we zijn. Omdat je hoogsensitieve brein anders werkt en je als gevolg daarvan anders naar de wereld kijkt en er op een andere manier op reageert, kun je onzeker worden als je ziet dat anderen niet zo zijn. We spiegelen ons als mensen namelijk aan anderen en vinden als minderheid (15-20% van de bevolking is hoogsensitief) onvoldoende spiegels. Schaamte en hoogsensitiviteit komen dus nogal eens voor.
Bijvoorbeeld omdat je als HSP:
- Meer tijd voor jezelf nodig hebt.
- De ander niet wil teleurstellen (door een grens te stellen).
- Niet graag naar feestjes gaat.
- Emotioneel reageert.
- Net direct een antwoord paraat hebt
- Het even duurt voor je een keuze maakt (niet te verwarren met geen keuze kunnen maken).
- Niet houdt van koetjes en kalfjes, maar juist diepgang zoekt.
Omgevingsfactoren
HSP’s zijn gevoelig voor omgevingsfactoren. Zijn deze positief, dan heb je er extra profijt van. Zijn ze negatief dan heb je er versterkt last van. Als je in je jeugd de warmte en bevestiging hebt gehad van je ouders en anderen in de omgeving dat je oké bent zoals je bent, heb je waarschijnlijk geen grote gevoelens van schaamte ontwikkeld. Waren ze negatief, dan kan schaamte over wie je bent en daarmee ook afwijzingsgevoeligheid (Rejection Sensitivity) ontstaat zijn. Jezelf laten zien door je mening te geven in een vergadering bijvoorbeeld, een beslissing nemen, voor jezelf opkomen, stuk voor stuk dingen die dan gevoelens van schaamte kunnen oproepen.
💡 Lees ook: Ben je gevoelig voor afwijzing als HSP?
Streng zijn voor jezelf
Wat ik bij de combinatie van schaamte en hoogsensitiviteit ook vaak zie in de praktijk is een strenge houding van HSP’s naar zichzelf: ‘ik had me nog zo voorgenomen om in dit gesprek niet te huilen’. Of: ‘ik heb te sterke emoties en dat is niet oké.’ Omdat emoties soms heel plotseling kunnen opkomen kun je je er aardig ongemakkelijk onder voelen in bepaalde situaties. Het is een hardnekkig idee bij veel mensen dat je controle kunt hebben over je emoties. Het lijkt soms zo doordat je ze tijdelijk kunt onderdrukken bijvoorbeeld, maar echt weg zijn ze dan niet. Ze horen bij het mens zijn en zijn vaak intenser als je hoogsensitief bent en kunnen extra overspoelen als ze er weinig ruimte voor is (geweest).
De belemmeringen van schaamte
We schamen ons allemaal weleens ergens voor, dat is heel normaal. Als je deze gevoelens regelmatig herkent heeft het een belemmerende werking in je leven. Je gaat je gedrag aanpassen uit angst voor afwijzing. Dit heeft een effect op hoe je het leven ervaart, want je kunt niet ten volle leven. Jouw HSP talenten, levenservaringen, opgedane skills en andere eigenschappen krijgen dan niet de ruimte die ze verdienen. Maar ook die je nodig hebt om er volledig te kunnen zijn zoals je bent. Als dat niet helemaal lukt gaat dat wringen als een schoen die te krap zit.
"Schaamte is een reactie op onzekerheid over je zelfbeeld."
💡 Lees ook: Waar heb jij behoefte aan als HSP?
Ik heb last van schaamte en nu?
Hoe ga je het beste om met schaamte en hoogsensitiviteit? Ik geef je hieronder een aantal tips om je op weg te helpen. Blijft het je in de weg zitten? Overweeg dan om begeleiding in te schakelen.
- Om te beginnen is het belangrijk om schaamte te onderkennen bij jezelf en te snappen dat dit ergens vandaan komt. Je hebt het idee opgelopen dat er iets mis met je is, maar dat wil niet zeggen dat dit ook echt zo is.
- Oefen in kleine stapjes om je ruimte meer in te nemen. Vertel bijvoorbeeld in je omgeving dat je even tijd nodig hebt voordat je een antwoord geeft, tot hoe laat je er zult zijn als je op visite gaat. Als je dat concreet verwoord kunnen mensen er meer mee dan het begrip ‘hoogsensitief’ dat door iedereen anders wordt geïnterpreteerd.
- Geef je grenzen duidelijk aan zonder je te gaan verantwoorden. Het voelt misschien heel spannend, dat is heel normaal.
- Lees meer over schaamte.
Hallo schaamte – Ilse Sand
Schaamte is iets wat we verborgen houden en waar we zelden over praten, maar het kan wel degelijk de onderliggende oorzaak zijn van angst, depressieve gevoelens en een laag gevoel van eigenwaarde. Schaamte is een reactie op onzekerheid over je zelfbeeld.
Uit schaamte – Tex Rijnders
Ben jij een opschepper, foute-mannenlover, alfavrouw, kritiekspuier, gevalletje ik-pas- niet-in-de-groep, perfectionist, sensatiezoeker of controlfreak? Of, ben jij het misschien wel allemaal? Grote kans dat chronische schaamte jouw gedrag stuurt.
Schaamte – Stephan Konrad Niederwieser
Écht persoonlijke schaamte is een beperkende, verlammende en giftige emotie waar we het niet graag over hebben. Het beïnvloedt ons denken, voelen en onze lichamelijke gezondheid en kan leiden tot depressie, sociale angst en agressie.
Vond je dit leuk? Deel met anderen:
Wil je HSP tips in je mailbox ontvangen?
+ gratis HSP minigids
Bewaar voor later op Pinterest:
Nog geen reacties. Reageer hieronder!