Moeilijke mensen, we krijgen er allemaal weleens mee te maken. Maar wie zijn dat eigenlijk en hoe kun je nou het beste mee omgaan met moeilijke mensen? Als HSP is je inlevingsvermogen en empathie vaak sterker aanwezig en kan je onbaatzuchtigheid bij deze groep mensen ten koste van jezelf gaan.
In dit artikel ga ik hier dieper op in aan de hand van het boek ‘Hoe overleef ik moeilijke mensen?’ van Jörg Berger. Hij beschrijft in dit boek 7 verschillende types van moeilijke mensen en geeft handvatten hoe je hier het beste mee om kunt gaan.
Want hoe moeilijk een ander soms ook is, het is uiteindelijk aan jou om daarin helder je grenzen te stellen, door de mooie woorden van een praatjesmaker heen te prikken en een energieverslinder met mate te steunen.
Begrip voor de ander…en jezelf!
Als HSP ben je sociaal ingesteld en heb je snel begrip voor anderen. Dat zijn mooie eigenschappen waarmee je voor anderen een steuntje in de rug kunt zijn. Maar het kan voor jezelf ook lastig worden wanneer jij vergeet begrip te hebben voor jezelf of een ander altijd alleen maar een luisterend oor bij jou zoekt in plaats van er een biedt.
Het is in het contact met de ander belangrijk om te kijken of er balans in geven en nemen is. Zowel van jou uit door niet alleen op de ander te focussen, als van de ander door niet alleen op zichzelf te focussen. Soms kan het ook hand in hand gaan: dan focus je gemakkelijk op wat de ander nodig heeft en heb je door je eigen achtergrond bepaalde behoeftes die je (al dan niet onbewust) op de ander projecteert.
Belangrijk om je te realiseren is dat moeilijke mensen niet per definitie narcisten en/of psychopaten zijn. Moeilijk gedrag kent allerlei gradaties en komt vaak in vele vormen voor. Ook onder hoogsensitieve mensen. De 7 typen die Jörg Berger noemt helpen om hier meer inzicht in te krijgen en leer je effectiever omgaan met moeilijke mensen.
Reageren vanuit stress
In de natuur hebben dieren 3 gedragspatronen: vechten, vluchten of onderwerpen. Ook bij mensen werkt dit onder stress op deze manier. Zo reageren ze veelal geïrriteerd en agressief. Wanneer mensen het idee hebben dat ze niet over voldoende eigen kracht beschikken komt misleiding en passief agressief gedrag tevoorschijn.
Dan is er nog een groep mensen die vermijdend reageert: Dit uit zich in kinderlijk gedrag of de bekende slachtofferrol (het overkomt mij allemaal, het ligt aan de ander). Naar gelang de situatie kunnen mensen dus op verschillende manieren reageren.
💡 Lees ook: Omgaan met stress als je hoogsensitief bent
Omgaan met moeilijke mensen
Type Grensoverschrijders
Het woord zegt het al, deze type mensen overschrijden grenzen. Hoewel ze het goed bedoelen hebben ze geen besef van de behoeften van een ander wanneer deze afwijken van die van henzelf. Het zijn mensen die zich makkelijk met je bemoeien, vinden dat je alles moet delen en ze voelen zich snel afgewezen als je grenzen stelt of afstand houdt. Meningsverschillen passen ook bij dit type, waardoor je al snel in een emotionele strijd verwikkeld raakt dat afgeleid raakt van het oorspronkelijke probleem. Er is in feite steeds een machtsstrijd gaande met dit type. Dat kost veel energie en kan leiden tot flink wat gepieker over hoe je je grenzen kunt bewaken. Zeker als je hoogsensitief bent en het juist lastig vindt om je grenzen te stellen.
Hoe ga je ermee om?
- Weet waar je grenzen liggen.
- Wees niet te snel open of vertrouwelijk (dit gaat opvallend makkelijk bij grensoverschrijders).
- Grensoverschrijders vinden goede omgangsvormen erg belangrijk. Blijf rustig en vriendelijk, ook als je (terecht) boos bent.
- Vraag bedenktijd voor jezelf, zodat je standvastig in je keuze en argumentatie staat. Bovendien laat je daarmee merken dat je de ander serieus neemt.
- Zeg duidelijk nee, ook met je lichaamstaal, sta rechtop.
- Hou je argumenten kort en rationeel. Wijs op wetten of principes indien van toepassing. Heb je er geen goed gevoel bij? Geef dat dan aan zonder verdere uitleg.
- Betrek ze bij dingen door inspraak of informatie. Als ze zich buitengesloten voelen versterkt het grensoverschrijdende gedrag.
Belangrijk om te weten: een grensoverschrijder gaat niet makkelijk akkoord met een grens. Ze zullen in veel gevallen proberen uitleg te ontlokken wat hun onderhandel mogelijkheden geeft. Laat je niet door emoties (zoals boosheid of een schuldgevoel) of door extra uitleg afleiden en zet een punt achter het gesprek.
Heb je in je jeugd met grensoverschrijders te maken gehad? Dan kan het grote spanningen opleveren als je er opnieuw mee te maken krijgt. Zo kun je helemaal verkrampen, je niet meer verdedigen of té heftig reageren. Het kan verstandig zijn om dan, indien mogelijk, afstand te nemen van grensoverschrijders.
Type Praatjesmakers
Dit zijn de charmante en inspirerende mensen die met woorden uitstekend kunnen verkopen, omdat ze zichzelf graag etaleren. Maar wat verkopen ze nou eigenlijk? Gebakken lucht wordt bij dit type zorgvuldig verborgen achter alle mooie woorden. Zelfs al heb je hier en daar wat barstjes gezien, ze worden snel weer gladgestreken zodra je ze benoemt. Praatjesmakers kunnen zeer begaafd zijn op bepaalde gebieden, maar hebben op andere gebieden slechts oppervlakkige kennis of kunde.
Het zijn eigenlijk geboren illusionisten en die spelen in op de behoefte van de mens aan illusies. Berger geeft in zijn boek als voorbeelden: met een auto kopen we levensgevoel en met biologische producten de verbondenheid met de natuur. Het nadeel van de illusies van praatjesmakers is dat ze de verwachtingen niet kunnen waarmaken. En dat schaadt het vertrouwen. Mensen kunnen veel beter accepteren dat iemand iets niet kan en dat gewoon eerlijk zegt, dan iemand waarvan dat achteraf blijkt met alle gevolgen van dien. Je herkent praatjesmakers onder andere door het belang dat ze stellen in hun imago.
Alles waar zelf etalering uit blijkt, zoals dure kleding en te luxe auto. Het benoemen van kennis en ervaring waarbij het niet in de situatie past, moet je met argusogen bekijken. Deze mensen confronteren is vrij zinloos, ze zijn nauwelijks vatbaar voor kritiek of zien dit als aansporing om nog meer luchtkastelen te bouwen. Zijn ze niet meer welkom door ontmaskering van anderen, dan beginnen ze elders gewoon opnieuw met hetzelfde verhaal.
Hoe ga je ermee om?
- Wanneer je nee moet zeggen tegen een praatjesmaker, houd het dan subjectief: geef aan dat je er geen goed gevoel bij hebt of dat je intuïtie het aangeeft bijvoorbeeld.
- Geef geen commentaar bij opgeklopte verhalen, neem ze met een korreltje zout en laat het verder. Onthoud dat confrontatie contraproductief werkt.
- Berger adviseert geen tijd en geld in de plannen van praatjesmakers te investeren, omdat je hier dan ook emotioneel bij betrokken raakt en de kans van het mislukken groot is.
- Houd in contact met een praatjesmaker goed helder waar ieders verantwoordelijkheden liggen, zodat je vroeg of laat niet de schuld krijgt van het gebrek bij hem/haar.
Belangrijk om te weten: een praatjesmaker maakt een verhaal mooier om jouw aandacht en steun te krijgen. De tragedie achter dit type schuilt in de jeugd waarin door verschillende oorzaken een onechte ik is ontstaan. Het is verstandig om innerlijk voldoende afstand te houden, zodat je niet in misleiding en bedrog wordt meegevoerd en hier emotioneel door van je stuk raakt.
Heb je in je jeugd te maken gehad met een ouder die zichzelf graag etaleerde, dan kun je allergisch zijn geworden voor misleiding. Reacties daarop kunnen zijn: veel wantrouwen en de behoefte deze typen te ontmaskeren maar ook wrok. Zorg goed voor je eigen grenzen en houd voldoende afstand. Als het je veel energie kost of het is niet mogelijk om voldoende afstand te bewaren door omstandigheden, laat je dan begeleiden om hier beter mee om te gaan.
Type Energieverslinders
Dit type zijn kinderen in een volwassen lichaam. Energieverslinders zoeken eigenlijk nog naar ouderfiguren en vinden het lastig om keuzes te maken. Vaak praten ze veel over beslissingen die ze vervolgens nauwelijks tot niet nemen en zo komen ze geen stap verder. Ze voelen zich hulpeloos, niet bij machte problemen zelf op te lossen en vragen dus eigenlijk van de ander om de verantwoordelijkheid te nemen. Tegelijkertijd willen ze zelf over hun leven kunnen beslissen en zo ontstaat een dilemma. Dit wordt ook wel help rejecting complainers (klagers die hulp afwijzen) genoemd.
Ze zoeken bewust de meer sociale groep mensen op: mensen die evenwichtig in het leven staan en hun behoeften aan de kant zetten als de situatie daarom vraagt. Sta je graag voor een ander klaar? Dan moet je oppassen voor dit type, want voor je het weet ben je alle energie kwijt terwijl er ondertussen weinig verandert. Omdat ze nauwelijks vooruit komen gaat al je goedbedoelde energie dus naar een bodemloze put. Kenmerkend is ook dat wanneer je ze niet geeft wat ze zoeken, ze je een slecht gevoel over jezelf bezorgen.
Als we terug gaan naar het ontstaan van volwassen energieverslinders, zoeken ze in feite nog naar zaken die ontbraken in hun kindertijd: sturing, bevestiging, geruststelling, advies, houvast, maar ook ontheffing van verantwoordelijkheid. Wanneer ze als volwassenen nog wat extra zorgzaamheid krijgen, wordt het contact meer ontspannen.
Hoe ga je ermee om?
- Wees zorgzaam met mate, houd je eigen grenzen goed in de gaten en geef deze diplomatiek aan. Bied zo mogelijk een alternatief.
- Wees geruststellend en opbouwend in je antwoorden, geef geen kritiek, ze bekritiseren zichzelf vaak al voldoende.
- Wanneer je minder aandacht aan energieverslinders geeft, zoeken ze je automatisch ook minder op.
Belangrijk om te weten: Realiseer je wanneer je met een energieverslinder te maken hebt dat het leven voor deze mensen aardig zwaar voelt. Als ze zich hulpeloos voelen is dat vaak omdat ze hulpeloos zijn geweest en de juiste vaardigheden (nog) niet geleerd hebben. Moedig ze aan en bewaak je grenzen goed. Je hoeft ze niet te redden, dat is niet jouw verantwoordelijkheid. Omgaan met moeilijke mensen wil vaak ook zeggen: ken en bewaak je grenzen goed.
💡 Lees ook: Blijf bij jezelf met deze HSP tips
Type Dominante mensen
Waar energieverslinders zich richten op de liefde van mensen, richten dominante mensen zich vooral op angst. Dit gaat gepaard met woedeaanvallen, bedreigingen, scheldkanonnades, grove taal en dodende blikken. Hun wil is wet. En als je overal dwars doorheen dendert heb je grote kans dat mensen verschrikt opzij springen. Berger verwoordt het mooi in zijn boek: “Als je een dominant persoon ontmoet, kun je het volgende ideaalbeeld beter loslaten: we leven in een beschaafde samenleving die we gezamenlijk volgens democratische beginselen vormgeven.”
Maar voor we dominante mensen in de slechte hoek gaan wegzetten, ook dit gedrag komt ergens uit voort. Deze mensen mogen namelijk van zichzelf niet zwak zijn. Ook dit is ontstaan in de jeugd en kan verschillende oorzaken hebben waarbij zwakte niet getoond kon of mocht worden.
Hoe ga je ermee om?
- Laat je niet uit het veld slaan en blijf rustig (rechtop) staan of zitten tot de aanval voorbij is. Zorg dat je daarbij zelf kalm blijft.
- Vraag rustig wat de ander van je nodig heeft.
- Licht daarna je standpunt toe of vraag om bedenktijd om alles eerst helder voor jezelf op een rijtje te zetten.
- Ook hier geldt dat wanneer je nee zegt het kan helpen wetten, principes, instanties enz te benoemen.
Belangrijk om te weten: in geval van stress reageren mensen verschillend. De een gaat aanvallen en de ander vlucht weg. In beide gevallen is het een stressreactie van de persoon in kwestie. Zo ook bij dominante mensen. Zorg dat je niet meegesleurd wordt in je eigen angst of boosheid, het is tenslotte niet jouw stress.
Type Negatieve mensen
Dit type kleineert andere mensen. Gaat er iets fout? Dan wordt dat toegeschreven aan slechte eigenschappen van jou. We hebben allemaal tekortkomingen, maar zij weten het enorm op te blazen. Ben je gevoelig, dan ben je hier extra vatbaar voor en kun je binnen no time aan jezelf gaan twijfelen. Negatieve mensen voelen zich verheven boven anderen. Wil je hun aandacht dan zal je ze bevestiging in de vorm van erkenning van vaardigheden en hun superioriteit moeten geven. Een belangrijke reden om op geen enkele manier afhankelijk van ze te worden. Ook hier geldt dat het belangrijk is om innerlijke afstand te bewaren. Wat ze willen is je raken en dat is iets waar je wat mee kunt doen.
Hun partner is vaak ongelukkig of een schim van zichzelf geworden. In zijn boek beschrijft Berger heel wat handige technieken om hiermee om te gaan. Ook nu is het niet zwart wit dat we hier met slechte mensen te maken hebben, hoewel hun gedrag behoorlijk destructief kan uitpakken. In de jeugd van dit type ontbrak het vaak aan emotionele warmte, zorg, liefde en acceptatie. Maar was er ook een gebrek aan belangstelling voor plezier, behoeften, zorgen en verdriet.
Hoe ga je ermee om?
- Neem de negativiteit niet persoonlijk op. Het zegt iets over de persoon die hem op deze wijze uit.
- Laat je niet raken door het niet te slikken of een weerwoord te bieden, maar begin simpelweg over iets totaal anders bijvoorbeeld.
- Hoewel bedenktijd in veel gevallen (juist ook voor hoogsensitieve mensen) verstandig is, is een direct antwoord met dit type beter op z’n plaats. Je weert hun aanval dan direct af, zodat hij niet onder je huid kan gaan kruipen.
- Een vriendelijke, hartelijke en attente houding ontdooit ze enigszins.
Belangrijk om te weten: Je kunt van negatieve mensen het gevoel krijgen onbekwaam en waardeloos te zijn. Alle mensen en HSP’s in het bijzonder, hebben behoefte aan positiviteit, waardering en aanmoediging in relaties. Dat wordt door dit type onvoldoende erkent en dat kan behoorlijk frustrerend zijn. Het kan helpen je te realiseren dat dit type in feite vooral met zichzelf worstelt en geen andere weg kent dan dit naar buiten toe te projecteren. Het zoekt nog steeds naar waar het onder geleden heeft als kind. Als het je lukt om vriendelijk doch innerlijk op afstand met negatieve mensen om te gaan helpt het om je minder te laten raken.
Als je in je jeugd te maken hebben gehad met een negatieve ouder en veel kritiek te verduren hebben gehad en/of worstelen met hun zelfbeeld kan het teveel zijn. Als het te moeilijk is om afstand te houden van de negatief ingesteld iemand, kan het wenselijk zijn dit contact op een laag pitje te zetten of zelfs af te breken. Een andere optie is oefenen met negatieve mensen die emotioneel verder van je af staan.
Type Vermijders
Het woord zegt het al, dit type vermijdt alles waar ze bang voor zijn. Contacten, conflicten, de gezondheidssituatie, verantwoordelijkheden op het werk en problemen van anderen. Dit kan zich uiten in ontkenning, overgevoeligheid, het omkeren van de verantwoordelijkheid en uitstelgedrag. Wanneer je rekent op iemands verantwoordelijkheid in een vriendschap, op je werk of in de familie en iemand laat deze verstek gaan kan dit bijzonder lastig in de omgang zijn en vervelende gevolgen hebben.
Vermijden is een gevolg van angst en dat is een hardnekkige emotie. We kennen allemaal wel een irreële angst waarvan we heel logisch kunnen redeneren dat het nergens op slaat, maar toch gaat die emotie daarmee niet weg. Sterker nog, het roept vaak ook schaamte op. Nog een reden om jezelf (verder) te isoleren in plaats van te delen welke angsten er in je omgaan. Als we teruggaan naar de kindertijd van dit type zien we dat dit gevoelige en prikkelbare kinderen waren die wat angstiger reageerden dan andere kinderen. Door te strenge eisen aan ze te stellen (die voor andere kinderen prima werkten) raakten deze kinderen angstiger en kwamen daardoor niet in beweging. Met als gevolg dat ouders daar kritisch op reageerden en vice versa. Maar ook kinderen die met geweld, onvoorspelbaar gedrag en andere gevaren te maken kregen kunnen een strategie van vermijden ontwikkeld hebben.
Hoe ga je ermee om?
- Stel grenzen en geef vermijders een keuze (je helpt als ze er zelf ook iets voor doen).
- Onthoud dat de vermijder bang is en dat angst een handicap is. Het is geen onwil, maar onkunde waarbij je alleen stap voor stap progressie kunt maken.
- Deel je gevoelens en benoem de gevolgen ten aanzien van het vermijdende gedrag en laat weten welke consequenties dit heeft. Zeker als dit erger is dan wat de vermijder wil vermijden, is dit succesvol.
- Als een vermijder niet zelf in actie komt maar wel op jouw prestaties mee wil liften, spreek dan een duidelijke taak/taken af voor de vermijder in ruil voor prestaties.
- Vraag wat er in de vermijder leeft en moedig elke stap, al is het nog zo klein, aan.
Belangrijk om te weten: Wie met vermijders wil kunnen omgaan moet om kunnen gaan met teleurstelling en machteloosheid. Volharding, geduld en enige tolerantie voor frustratie zijn een must.
Ben je in jeugd tekort gekomen en/of heb je je erg verantwoordelijk gevoeld? Dan kunnen vermijders als een belasting worden ervaren. Belangrijk is dan om goed je eigen grenzen voor ogen te houden én te stellen. Weet daarbij goed waar jouw verantwoordelijkheid eindigt en houd je eigen belangen goed in beeld. Als dit te zwaar voor je is neem dan afstand van vermijders. Ze kunnen je namelijk ook uitputten en zijn een uitdaging in de categorie omgaan met moeilijke mensen.
Type Wraakzuchtige mensen
Dit type is haatdragend. In plaats van dat ze direct opkomen voor hun eigen belangen, slaan ze heimelijk terug op je zwakke plek(ken). Omdat dit altijd emotioneel kwetsbare plekken zijn, richten ze effectief behoorlijk wat schade aan. Er is hierbij een onderscheid tussen 2 typen wraakzucht: onbewuste en doelbewuste.
Dit type droomt van een vreedzame samenleving zonder ongelijke machtsverhoudingen. Eigenlijk voelt dit type zich hulpeloos en overgeleverd aan de macht van anderen. Ze vermijden openlijke conflicten en worden gezien als onbaatzuchtige collega’s en prettige medemensen. Maar zodra ze merken dat er ten koste van hun macht uitgeoefend wordt verandert dit (heimelijk). Je merkt dit pas wanneer er een wraakactie is uitgevoerd. En dan is het de kunst om geen vergelding te gaan halen.
Hoe ga je ermee om?
- Openheid van zaken is cruciaal bij dit type.
- Benoem wat de wraakactie met je doet. Zo haal je de situatie uit de heimelijke sfeer én geef je aan dat ze wel degelijk macht hebben.
- Kijk of je aan de hand van een wraakactie consequenties wilt verbinden, omdat je belangen zijn geschaad. Overweeg dit zorgvuldig of richt je anders op vergeving om te voorkomen dat negatieve emoties naar deze persoon voor nog meer schade zorgen.
Belangrijk om te weten: Het vergt heel wat vaardigheden om met dit type om te gaan.
Mensen die in hun jeugd emotioneel zijn overbelast waardoor een grote behoedzaamheid is ontstaan, kan het te moeilijk zijn om met wraakzuchtige mensen om te gaan. Of ze moeten hier goede begeleiding bij te zoeken.
Tot slot
Tot zover de typen en het omgaan met moeilijke mensen. Ik hoop je hiermee wat meer nuance en inzicht te hebben gegeven. Herken je één of meer typen in je omgeving en wil je er meer over weten? Lees dan het boek ‘Hoe overleef ik moeilijke mensen‘ van Jörg Berger. Ook kun je daarin verschillende combinaties van deze bovenstaande typen lezen, ieder met zo hun eigen kenmerken en gevolgen.
Vond je dit leuk? Deel met anderen:
Bewaar voor later op Pinterest:
5 Reacties
De tekst onder de kopjes ‘negatieve mensen’ en ‘wraakzuchtige mensen’ is hetzelfde. Klopt dat?
Hoi Lydia,
Dat klopt inderdaad niet. Bedankt voor je opmerkzaamheid, het is aangepast!
Warme groet,
Maaike
dank je wel, wat een fijn artikel!
Super bedankt voor deze boeken tip!
Door een zwaar decade heen gegaan ben ik nóg lastiger voor mezelf en anderen geworden.
Zonder het écht te weten was ik hiernaar opzoek!
Dank dank dank!
onder welke categorie vallen mensen waar je 100x per dag dezelfde dingen tegen moet zeggen en ze het niet verbeteren? zuigt zoveel energie dat blijven herhalen.