Het kiezen van een studie kan voor een HSP nogal een uitdaging zijn. In het vorige artikel hoe kies je een studie als je hoogsensitief bent?, is uitgelegd hoe de werking van het hoogsensitieve brein van invloed is op de studiekeuze voor HSP. Ook heeft Lianne (auteur van beide artikelen) haar eigen (studie)loopbaan gedeeld ter illustratie hiervan.
In dit tweede artikel ‘Eerste Hulp Bij Studiekeuze voor HSP’, biedt Lianne van den Berg-Weitzel (studentendecaan aan de Hogeschool Utrecht, trainer bij het Student Support Centre HU en HSP coach) aankomende studenten handvatten om tot een passende studiekeuze te komen.
Kies je studie vanuit het totaalplaatje
Ook al heb je geen garantie op de juiste studiekeuze, zoals in de conclusie van het vorige artikel werd benoemd, je wilt natuurlijk gaan voor een keuze met een zo hoog mogelijke kans op juistheid.😉 De vraag is dan: hoe vlieg je dat aan? Het gaat er in mijn ogen om dat je vanuit het totaalplaatje je keuze maakt. Kiezen vanuit ‘wat je kan’ levert vaak ‘logisch-gevolg-keuzes’ op, maar dat zijn niet perse de richtingen waarin je duurzaam gelukkig en gezond kunt functioneren.
Hoge kwaliteit
Omdat de meeste HSP hoge kwaliteit nastreven en zich dus volledig inzetten voor wat ze (moeten) doen, kunnen ze veel. Ze worden daarbij vaak gewaardeerd en geprezen door hun omgeving. Mede door de gerichtheid op de sociale omgeving en wellicht gehinderd door enige afwijzingsgevoeligheid, ligt de valkuil van primair kiezen op basis van wat je kan (wat de omgeving zegt dat je kan en waardeert) op de loer. Natuurlijk zijn competenties van belang bij studiekeuze, maar stel jezelf eerst twee andere vragen vóór je je afvraagt ‘wat kan ik? ’, namelijk: ‘wie ben ik?’ en ‘wat wil ik?’.
Vragen die helpen bij een studiekeuze voor HSP:
Vraag 1: Wie ben ik?
Deze vraag is in mijn ogen essentieel, maar tevens de vraag waaraan misschien wel het gemakkelijkst voorbij wordt gegaan wanneer er een studiekeuze gemaakt moet worden. ‘Wat wil ik’ en ‘wat kan ik’, zijn vragen die voor de hand liggen, maar inzicht in hoe jij in elkaar zit, wat jij als persoon belangrijk vindt, wat jij nodig hebt om duurzaam te kunnen functioneren, is een belangrijke basis voor keuzes in je leven en dus ook waar het gaat om opleiding en toekomstig werkveld.
- Laat persoonlijkheid richting geven
Inzicht in jouw persoonlijkheid, jouw eigenschappen, is in het kader van studiekeuze van grote waarde. Als je dit artikel leest is het zeer waarschijnlijk dat hoogsensitiviteit één van jouw eigenschappen is. Los daarvan zijn er nog andere eigenschappen die jou maken tot wie je bent. Het is aan te raden om inzicht in jouw gedragskenmerken in belangrijke mate richting te laten geven aan je studiekeuzeproces. Wil je een duidelijker beeld krijgen van jouw persoonlijkheid dan zijn er online veel (gratis) persoonlijkheidstesten te vinden die je hierbij kunnen helpen. Je kunt ook contact zoeken met studiekeuzecoaches die jou kunnen helpen bij het interpreteren van de resultaten.
- HSP eigenschappen
Wanneer we specifiek kijken naar eigenschappen die jou tot een bepaald type HSP maken, wordt duidelijker hoe deze meegenomen kunnen worden in jouw studiekeuze. Ben jij een extraverte HSP, iemand die energie haalt uit het contact met anderen, dan is het aan te raden om te kijken naar studierichtingen die zowel gedurende de opleiding zelf als ook later in het werkveld teamwerk centraal zetten. Herken je in jezelf een hoogsensitieve sensatiezoeker, kijk dan welke studierichtingen een bepaalde mate van nieuwe uitdagingen en afwisseling in studie en het latere werk waarborgen. Op deze wijze kies je voor wat bij jou als persoon past en dat is een sterke basis.
- HSP & Werk(stress)
Studies leiden op voor werk, dus een korte vooruitblik naar het professionele werkveld en wat je daarin als HSP nodig hebt, is relevant. In 2018 heeft Esther Bergsma een grootschalig internationaal onderzoek gedaan naar HSP & Werk. Uit dit onderzoek komt naar voren dat drie factoren essentieel zijn voor HSP als het gaat om duurzaam kunnen functioneren: goede sfeer, betekenisvol werk en autonomie in tijd. Voor studiekeuze lijkt met name de tweede factor, het belang van betekenisvol werk, goed om in het achterhoofd mee te nemen. Het onderzoek toont aan dat HSP graag nuttig willen zijn. Betekenisvol werk betekent dus niet dat alle HSP de wereld moeten verbeteren, dat alle HSP moeten kiezen voor klimaat gerelateerde studies of politieke carrières moeten nastreven.
- Werk dat er toe doet
Het betekent ook niet dat we allemaal sociaal werkers of coaches moeten worden. Wat het wel betekent is dat we werk willen doen dat ertoe doet. Niet eindeloos vergaderen zonder besluitvorming of werken aan plannen die in lades verdwijnen. Wat je hieruit mee kunt nemen is de tip om gedurende het studiekeuzeproces in het oog te houden dat de opleidingen waar je naar kijkt je de ruimte bieden om van toegevoegde waarde te zijn, op wat voor manier dan ook, als het voor jou maar een gevoel van nut oproept.
💡 Lees ook: Wat zijn passende banen voor een HSP?
Vraag 2: Wat wil ik?
Dit is misschien wel de leukste vraag in het proces, maar tegelijkertijd ook de moeilijkste. Ik hoor je nu denken: ‘wat wil ik?’ dat is nou net wat ik niet weet en waarvoor ik dit artikel lees! En helaas… ik kan en ga je het concrete antwoord hierop niet kunnen geven (sorry…).
Wat mijn antwoord op deze vraag wel is, is: DRÓÓM en droom GROOT! Nu mag het, niemand rekent je af op je dromen, niemand roept je ter verantwoording, niemand mag tegen je zeggen ‘ja maar…’ of ‘dat kan helemaal niet’. Dit is jouw moment, geniet ervan! Ga eens lekker zitten of liggen, zoek een comfortabel plekje, doe je ogen lekker dicht (of niet, ook goed) en vraag jezelf eens af: Wat zou ik doen als ik een miljoen op mijn rekening had? Hoe ziet mijn ideale dag eruit? Waar beleef ik die, wat doe ik dan en met wie? Wat wilde ik als kind worden als ik later groot zou zijn?
- Alles mag en kan
Weet je wat het leuke aan deze fase in je studiekeuzeproces is? Alles mag, alles kan! Niets is te gek. Je hoeft geen rekening te houden met je capaciteiten, je financiën en al helemaal niet met wat anderen van je zouden vinden als… Droom groot, als je het leuk vindt kun je hier plaatjes bij zoeken en een moodboard maken of schrijf op wat er in je opkwam.
Ga dan daarna eens kijken welke randvoorwaarden je uit je dromen kunt halen die van belang zijn voor de keuze die je wilt maken. Hoeveel vrijheid of structuur zit er in jouw droom? Ben je veel omringd door anderen of heb je juist veel me-time? Zie je dieren? Zie je natuur? Zie je grote steden of juist een landelijke omgeving? Deze aspecten voeg je toe aan de randvoorwaarden die je uit je persoonlijkheid hebt gehaald en zo ontstaat langzaam een kader waaraan je de passendheid van een studie kunt meten.
💡 Lees ook: 6 belangrijke behoeften voor HSP
Vraag 3: Wat kan ik?
En dan komen we natuurlijk toch ook uit bij je competenties en vaardigheden. Deze zijn wel degelijk van belang bij het maken van een studie-/beroepskeuze, maar nu je de twee andere vragen hebt beantwoord is het risico dat een keuze alleen hierop gebaseerd wordt ondervangen.
- (Minder) studiekeuzestress door eerdere keuzes
Je kennis en vaardigheden zullen gedurende je middelbare schooltijd ook richting hebben gegeven bij profielkeuze en invullen van de keuzeruimte. In sommige gevallen leiden die keuzes logischerwijs al tot een vervolgrichting of tot het beperken van vervolgrichtingen, wat nu een stress verminderend effect kan hebben. In andere gevallen is eerder juist een breed profiel gekozen om na de middelbare school nog alle kanten op te kunnen. In dat geval heb je nu misschien last van uitgestelde keuzestress.
- Fabel: wat je goed kan is ook (duurzaam) leuk
Over het algemeen is het zo dat vakken waarin je van nature goed bent, ook passen bij je interessegebied, maar een wet van Meden en Perzen is dit zeker niet! Houd in deze context dus bewust oog voor waar je goed in bent en waar je tegelijkertijd blij van wordt en dat waar je goed in bent, misschien complimenten voor krijgt, maar wat je in essentie niet per se gelukkig maakt.
Het is goed om je te realiseren dat de manier waarop jouw hoogsensitieve brein werkt ervoor zorgt dat je hoge kwaliteit en zelfs perfectie nastreeft, voor jezelf en voor de groep (vanwege je gerichtheid op de sociale context) en daarin door hard werken ook goed slaagt. De waardering die je hiervoor krijgt uit je omgeving is een bevestiging voor jou: je kan het goed en krijgt als gevolg daarvan kansen in deze richting. Mocht je gevoelig zijn voor afwijzing, dan ben je nog gerichter op die waardering, gaat misschien nog harder werken om te pleasen, wordt hierdoor nog beter in wat je doet en voor je het weet heb je jezelf goed ontwikkeld in een richting die door anderen wordt gewaardeerd, maar die niet perse de richting is die past bij wie je bent en wat je wilt…
Wees je dus bewust van wat je kan, maar pas nadat je een helder antwoord hebt op vraag 1 en 2.
- Type onderwijs
Wanneer je duidelijkheid zoekt in wat je kan, bedenk dan ook: welk type onderwijs past bij mij? Hou ik van een meer wetenschappelijke benadering die vrij theoretisch georiënteerd is en waarbij ik veel met mijn neus in de boeken zit? Of ben ik meer een praktijkmens dat graag leert door te doen? MBO, HBO en universiteit bieden over het algemeen vergelijkbare studierichtingen, maar met accenten meer op praktijk of meer op theorie. Ga voor jezelf na waar jij het meest opbloeit en durf daar vanuit voor jezelf te kiezen. Het lijkt bijvoorbeeld misschien een logische (of voor je gevoel zelfs de enige) stap om vanaf VWO naar een universiteit te gaan, maar als jij blijer wordt van praktische ervaringen, overweeg dan ook een keuze voor HBO.
Studie kiezen
Wat je in hoe kies je een studie als je hoogsensitief bent? hebt gelezen geeft je hopelijk meer inzicht in waarom studiekeuze voor HSP zo’n complex proces lijkt en waarom het zoveel stress oproept. Ik hoop dat je aan de hand van de 3 vragen uit dit artikel jouw proces meer kunt kaderen en dat dit de spanning verminderd. Twee zaken wil ik je tot slot nog meegeven: studiekeuze moet je zelf doen, maar niet alleen; en keuzes die je maakt zijn niet voor eeuwig!
- Studiekeuze moet je zelf doen, maar niet alleen
De werking van jouw hoogsensitieve brein leidt tot een proces van wikken en wegen en diep(er) doordenken over de juiste keuze. Het risico dat je hierbij loopt is dat je te lang blijft doordenken, gaat piekeren, niet meer kunt uitzoomen en verzandt in details die de keuze niet makkelijker maken. Maar let op: je moet de keuze dan wel zelf maken, maar je hoeft dat niet alleen te doen!
Praat met mensen die een bepaalde studie volgen die jou interesseert, overleg met mensen die jou al lang kennen en weten wat voor jou van belang is (let er daarbij wel op dat het over jou gaat en niet over hun eigen dromen of goedbedoelde wensen voor jou) of zoek ondersteuning bij de decaan op jouw middelbare school of bij studiekeuzeadviseurs van onderwijsinstellingen. Zij kunnen met je meedenken en helpen jouw kader te bouwen.
- Keuzes zijn niet voor eeuwig!
Een studiekeuze kan allesbepalend lijken. Het gaat om je toekomst, je wilt geen tijd of geld verspillen en hebt misschien het gevoel dat je ‘al … jaar bent en het NU moet weten’. Maar houd alsjeblieft voor ogen dat geen enkele keuze ‘voor eeuwig’ is. Alles wat je meemaakt draagt bij aan wat je bent.
Ik kon docent worden door mijn bijna 20 jaar ervaring in de design industrie en dat bood me de ingang naar het studentendecanaat waar ik op dit moment heel erg op mijn plek ben. Gedurende de tijd leer je van wat je meemaakt en dit voortschrijdende inzicht zorgt voor duidelijkheid over (“verkeerd”) gemaakte keuzes.
Heb dus geen spijt van ‘late learnings’, geef jezelf ruimte om dingen uit te proberen, leer van je fouten en leer zo jezelf en je eigen gebruiksaanwijzing beter kennen. Weet dat je altijd je keuze kunt herzien, andere beslissingen kunt nemen, nieuwe richtingen in kunt slaan. Wat je uit mijn persoonlijke verhaal kunt halen is: blijf bewust je balletje sturen. Als het rolt zoals jij wilt, lekker laten rollen, maar stuur vooral bij als dat beter past.
Mocht je hierbij vragen hebben of een steuntje in de rug kunnen gebruiken, neem dan gerust contact op.
Lianne van de Berg Weitzel schreef ook:
Lianne van den Berg-Weitzel
Vanuit haar rol als studentendecaan, trainer en HSP coach ondersteunt Lianne van den Berg-Weitzel (linkedin.com/in/liannevandenbergweitzel) mensen bij het zichzelf beter leren kennen en van daaruit persoonlijke en professionele keuzes te maken die beter bij hen passen. Mede vanuit ervaringsdeskundigheid heeft zij hierbij een focus op begeleiding van hoogsensitieve studenten en onderwijsprofessionals.
Vond je dit leuk? Deel met anderen:
Wil je HSP tips in je mailbox ontvangen?
+ gratis HSP minigids
Bewaar voor later op Pinterest:
Nog geen reacties. Reageer hieronder!