Is hoogsensitiviteit wetenschappelijk bewezen? Die vraag krijgen HSP’s en coaches vaak te horen. Gelukkig is het antwoord volmondig: ja. In de afgelopen twintig jaar is er steeds meer wetenschappelijk onderzoek verschenen dat aantoont dat hoogsensitiviteit (HSP) een meetbaar, erfelijk en neurologisch onderbouwd persoonlijkheidskenmerk is. Van fMRI-scans tot genetische studies, en van psychologische modellen tot praktijkgerichte meetinstrumenten, de wetenschap staat niet stil.
Ontdek hoe hoogsensitiviteit wetenschappelijk onderbouwd wordt, welke hersengebieden en genen een rol spelen, waarom het geen stoornis is, en hoe je deze eigenschap als kracht kunt leren inzetten. Of je nu zelf HSP bent, professioneel met HSP’s werkt: dit overzicht biedt wetenschappelijke feiten over HSP.
In dit artikel:
- Wat is hoogsensitiviteit?
- Hoogsensitiviteit in de kern
- 4x Hoogsensitiviteit wetenschappelijk bewezen
- Neurowetenschappelijk bewijs: het HSP brein werkt anders
- Hoogsensitiviteit is geen stoornis, maar een persoonlijkheidskenmerk
- Erfelijkheid en genetisch onderzoek: HSP zit deels in je DNA
- HSP versterkt je gevoeligheid in álle richtingen
- HSP talenten
- DSM diagnoses vs hoogsensitiviteit
💡 Lees ook: 9 simpele HSP tips voor een relaxter leven
Wat is hoogsensitiviteit?
Hoogsensitiviteit, ook bekend als HSP, is een wetenschappelijk onderbouwd persoonlijkheidskenmerk waarbij iemand prikkels en informatie diepgaander verwerkt dan gemiddeld. Het gaat niet alleen om gevoeligheid voor externe prikkels zoals geluid, licht of drukte, maar óók om een sterk ontwikkeld innerlijk leven, intensere emoties en een diep empathisch vermogen.
Hoogsensitieve mensen merken vaak subtiele signalen op die anderen ontgaan. Ze voelen stemmingen aan, reageren gevoelig op sfeer, en hebben meer tijd nodig om indrukken te verwerken. Deze diepgaande verwerking wordt zichtbaar in zowel gedrag als hersenactiviteit en is inmiddels wetenschappelijk bewezen via onder meer hersenscans en genetisch onderzoek.
Hoogsensitiviteit in de kern
- Je verwerkt informatie diepgaand en grondig
- Je bent gevoelig voor details, sfeer en non-verbale signalen
- Je raakt sneller overprikkeld in drukke of chaotische omgevingen
- Je hebt een rijk innerlijk leven en denkt veel na
- Je voelt emoties intens, zowel je eigen gevoelens als die van anderen
Belangrijk om te weten: hoogsensitiviteit is geen stoornis, maar een natuurlijke variatie binnen de menselijke persoonlijkheid. Ongeveer 15 tot 20 procent van de mensen is hoogsensitief, net als meer dan honderd diersoorten. Dat bevestigt de biologische en evolutionaire basis van dit kenmerk.
In onderstaande video legt neurowetenschapper Judith Homberg uit wat hoogsensitiviteit is. Wil je meer weten, lees dan ook dit zijn de HSP kenmerken.
4x Hoogsensitiviteit wetenschappelijk bewezen
Wetenschappelijk onderzoek naar hoogsensitiviteit heeft belangrijke inzichten opgeleverd over de biologische basis, overgevoeligheid voor prikkels, emotionele verwerking en de impact ervan op het dagelijks leven. Hoogsensitiviteit wordt steeds meer erkend als een waardevolle eigenschap met zowel positieve aspecten als uitdagingen. Het begrijpen en respecteren van hoogsensitiviteit kan bijdragen aan het bevorderen van het welzijn en het creëren van een omgeving waarin hoogsensitieve mensen zich optimaal kunnen ontwikkelen.
1. Neurowetenschappelijk bewijs: het HSP brein werkt anders
Een van de belangrijkste wetenschappelijke onderbouwingen van hoogsensitiviteit komt uit hersenonderzoek. Diverse fMRI-studies, waaronder die van Elaine Aron en collega’s, tonen aan dat het brein van hoogsensitieve personen (HSP’s) anders werkt. Bij HSP’s is er sprake van verhoogde activiteit in gebieden die betrokken zijn bij diepgaande verwerking, empathie en aandacht, zoals de insula, cingulate cortex en prefrontale hersengebieden.
Deze gebieden verwerken prikkels diepgaander en genuanceerder. Zelfs neutrale of subtiele signalen worden intenser verwerkt. Dat verklaart waarom HSP’s sneller overprikkeld raken, maar ook waarom ze sneller verbanden leggen, emoties bij anderen aanvoelen en sterk reageren op sfeer en subtiliteit.
💡 Voor meer informatie uit de wetenschappelijke hoek omtrent hoogsensitiviteit verwijs ik naar het artikel wetenschappelijke HSP weetjes.
2. Hoogsensitiviteit is geen stoornis, maar een persoonlijkheidskenmerk
Hoogsensitiviteit wordt soms ten onrechte gezien als een psychisch probleem of stoornis. Maar wetenschappelijk gezien is het exact het tegenovergestelde. HSP wordt in de wetenschap ook wel ‘Sensory Processing Sensitivity’ (SPS) genaamd. Een aangeboren persoonlijkheidskenmerk dat voorkomt bij zo’n 15 tot 20 procent van de bevolking.
Het komt voor bij zowel mannen als vrouwen en zelfs bij meer dan honderd diersoorten. Dit onderbouwt de evolutionaire waarde: HSP’s nemen subtiele signalen waar, verwerken die diepgaand en reageren bedachtzamer. Dat levert binnen een groep waardevolle inzichten en sociale balans op.
3. Erfelijkheid en genetisch onderzoek: HSP zit deels in je DNA
Wetenschappelijke studies tonen aan dat hoogsensitiviteit deels erfelijk is. De gevoeligheid voor prikkels en diepgaande verwerking van informatie hangt samen met genetische factoren. Onderzoekers vonden bijvoorbeeld verbanden met genen die de werking van serotonine en dopamine beïnvloeden, zoals het 5-HTTLPR-gen en het dopamine D4-gen.
4. HSP versterkt je gevoeligheid in álle richtingen
Een van de krachtigste inzichten uit het wetenschappelijk onderzoek naar HSP is de omgevingssensitiviteit bij HSP. Dat houdt in dat het zowel positief als negatief kan uitwerken, afhankelijk van de context.
HSP’s zijn gevoeliger voor stress, prikkels en negatieve ervaringen, maar reageren óók sterker op positieve stimuli, zoals steun, erkenning en veilige relaties. In een ondersteunende omgeving bloeien HSP’s vaak op: ze zijn creatief, loyaal, analytisch en intuïtief sterk. In een onveilige of te drukke omgeving kunnen ze juist overbelast raken en zich terugtrekken.
💡 Lees ook: De talenten van hoogsensitiviteit op een rijtje
HSP talenten
Doordat je hoogsensitieve brein meer opmerkzaam is en situaties diepgaander verwerkt, zorgt dit ook voor een aantal specifieke HSP talenten. Ik noem er een aantal:
- Empathisch
- Zorgzaam
- Weloverwogen
- Zorgvuldig
- Grote geheel overzien
- Opmerkzaam
- Betrokken
- Verantwoordelijk
- Creatief
- Origineel
- Intuïtief
Wanneer we beslissingen nemen zonder te weten hoe we tot die beslissing zijn gekomen, noemen we dit intuïtie en HSP's beschikken vaak over een goede (maar niet onfeilbare!) intuïtie. Wanneer je bewust een beslissing neemt, merk je misschien dat je langzamer bent dan anderen omdat je zo zorgvuldig alle opties overweegt. Dat is de diepgaande verwerking van het hoogsensitieve brein.
DSM diagnoses vs hoogsensitiviteit
Hoewel hoogsensitiviteit steeds meer wordt erkend en onderzocht in de wetenschap, is het belangrijk op te merken dat het niet als een stoornis of aandoening wordt beschouwd. Dat wil zeggen dat hoogsensitiviteit wetenschappelijk bewezen is als een eigenschap die bij 15-20% van de bevolking voorkomt en die verschillende voordelen en uitdagingen met zich meebrengt.
💡 Lees ook: Bestaat er een diagnose hoogsensitiviteit?
Tot slot
Hoogsensitiviteit is veel meer dan een label: het is een wetenschappelijk erkend persoonlijkheidskenmerk dat zichtbaar is in hersenactiviteit, genetische aanleg en diepgaande informatieverwerking. Wat ooit werd weggezet als overgevoeligheid of zweverigheid, is inmiddels stevig onderbouwd door internationaal onderzoek.
Deze inzichten maken één ding duidelijk: hoogsensitiviteit is niet iets wat je moet fixen, maar iets wat je mag leren begrijpen. Juist met de juiste context, begeleiding en zelfkennis kan HSP uitgroeien tot een bron van kracht, creativiteit en diepgang.
Wil je weten of jij hoogsensitief bent? Dan kan een HSP-test of een gesprek met een gespecialiseerde HSP-coach je waardevolle inzichten geven.
Bewaar voor later op Pinterest:
4 Reacties
Hallo,
In ons gezin van vroeger zitten hsp-ers.
In mijn gezin zijn we allemaal hsp-ers.
En ik zie het gebeuren bij mijn klein kinderen.
Al op 2 jarige leeftijd. Terwijl haar ouders haar goed begeleiden.
Helaas heb je meer factoren die negatief kunnen worden. School en maatschappij.
Ik heb negatieve ervaringen gehad waardoor ik vast loop. Mijn zoon heeft koppie, koppie . En goede ervaringen waarmee hij zelf het opvangt.
Ik weet uit ervaring dat mensen niet beseffen hoe zwaar het kan zijn.
Groetjes Hennie
Dag Hennie,
Er zijn inderdaad diverse factoren die hier een negatieve invloed op kunnen hebben. School & maatschappij een bekend aandachtspunt.
Met het verstrekken van informatie wordt dit hopelijk op termijn beter.
Warme groet,
Maaike Kruijsen
Zeer herkenbaar! Na jaren overprikkeling door stress vertoonde ik AD(H)D kenmerken en kreeg deze stempel. Medicatie verbeterde wel het gemoed enigzins (dexamfetamine en gabapentine) maar de symptomen werden niet bepaald minder. Gaadeweg gesprekstherapie werd na overleg n.a.v. gewaarwording de medicatie afgebouwd en werd de stempel plots PDD-NOS. Nu jaren later zijn de omstandigheden positiever en heel wat rustiger en herken ik mij (op aanraden van mijn zus die zich HSP herkende) in HSP omschrijvingen veel meer. Nu zoek ik nog wel mijn weg in wat wel of niet gaat, om van gevoeligheid mijn kracht te maken. Heel prettig om hier terug te lezen dat meer mensen dergelijks doormaken.
Hallo Stefan.
Fijn dat je omstandigheden positiever en rustiger zijn. Met alle overlappingen in kenmerken en de vaak nog onvoldoende inzichten in hoogsensitiviteit is het soms lastig te achterhalen wat er precies speelt. Maar het belangrijkste is: wat werkt wel en wat werkt niet (ongeacht het labeltje). Ik hoop je daar op deze website wat handvatten voor te geven.
Warme groet,
Maaike