In de praktijk kom ik regelmatig HSP’s tegen die te maken hebben met parentificatie maar deze term nog niet kennen. Het kan later in je leven nog aardig wat invloed hebben, zeker in relatie tot je hoogsensitiviteit. In dit artikel leer je daarom meer over hoogsensitiviteit en parentificatie.
In dit artikel:
- Wat is parentificatie?
- Twee vormen van parentificatie
- Kenmerken van parentificatie
- Hoogsensitiviteit en parentificatie
- Waarom het belangrijk is om parentificatie te herkennen
- Wat kun je doen als je parentificatie herkent?
Wat is parentificatie?
Parentificatie treedt op wanneer een kind voor langere tijd wordt belast met taken en verantwoordelijkheden die normaal gesproken door een volwassene zouden worden uitgevoerd. Dit kan gebeuren door verschillende omstandigheden, zoals een ouder die emotioneel of fysiek afwezig is vanwege ziekte, verslaving, psychische problemen of andere factoren zoals intensieve zorg voor een broertje of zusje. Het kind voelt zich dan verplicht om voor de ouder(s) of andere gezinsleden te zorgen. Dit hoeft niet letterlijk zorgen te zijn, je ouder(s) langdurig niet ‘tot last’ zijn met je eigen gevoelens en behoeften kan hier ook onderdeel van zijn.
Twee vormen van parentificatie
Er zijn twee vormen van parentificatie die je apart maar ook als combinatie kunt ervaren.
- Emotionele parentificatie: Als je dagelijks naar de zorgen en problemen van je ouders luisterde en emotionele steun bood alsof je een volwassene was.
- Instrumentele parentificatie: Als je voor je jongere broertjes of zusjes zorgde, maaltijden bereidde en huishoudelijke taken deed omdat je ouders dit niet konden doen.
Kenmerken van parentificatie
Dit zijn de belangrijkste kenmerken om te herkennen of je als volwassene nog steeds de gevolgen van parentificatie ondervindt.
Oververantwoordelijkheid
- Voelde je je als kind vaak verantwoordelijk voor de (letterlijke of figuurlijke) verzorging van je ouders of broers en zussen, zelfs als dat eigenlijk niet jouw taak zou moeten zijn?
- Nam je volwassen taken op je, zoals koken, schoonmaken, organiseren of het regelen van financiële zaken?
Emotionele overbelasting
- Was je de emotionele steunpilaar voor je ouders, waarbij je naar hun problemen luisterde en hen troostte?
- Negeerde je je eigen emotionele behoeften om die van je ouders te vervullen
Zelfopoffering
- Zette je je eigen behoeften, wensen en gevoelens vaak opzij om voor je ouders of andere gezinsleden te zorgen?
- Had je moeite om ‘nee’ te zeggen en voelde je je schuldig als je tijd voor jezelf nam?
- Had je het gevoel dat je jouw problemen alleen moest oplossen en het gevoel dat je er vaak alleen voor stond?
Angst en stress
- Ervaar je nog steeds constante zorgen en stress, mogelijk als gevolg van de verantwoordelijkheden die je als kind op je hebt genomen?
- Heb je last van slaapstoornissen, angstaanvallen of chronische stressklachten?
Ouderlijke rolpatronen
- Gedroeg je je meer als een ouder dan als een kind, bijvoorbeeld door gezag uit te oefenen over je broers en zussen?
- Nam je beslissingen die normaal gesproken door volwassenen genomen zouden moeten worden?
Sociale isolatie
- Had je weinig tijd voor vriendjes, hobby’s of activiteiten buiten het gezin omdat je zoveel verantwoordelijkheden thuis had of ze liever niet mee naar huis nam?
- Voelde je je geïsoleerd van leeftijdsgenoten en had je moeite met het aangaan van vriendschappen?
Problemen met zelfbeeld en identiteit
- Had je moeite om je eigen identiteit te ontwikkelen omdat je zoveel energie stak in het zorgen voor of niet tot last zijn van anderen?
- Had je een laag zelfbeeld en voel je je minder waard omdat je je eigen behoeften negeerde? Heb je bijvoorbeeld nu nog het gevoel dat een ander betere beslissingen kan nemen dan jij?
💡 Lees ook: Zelfcompassie voor HSP, milder zijn naar jezelf
Hoogsensitiviteit en parentificatie
Wat betekent parentificatie als je hoogsensitief bent? Ik zie dit regelmatig in de praktijk, bij onder andere de HSP-KOPP (KOPP = Kind van Ouder met Psychische Problemen). Elk kind, ook niet-HSP, kan last hebben van parentificatie, hetgeen zijn sporen ook in het volwassen leven kan nalaten. Ben je hoogsensitief, dan heeft dit meer impact en kun je je hoogsensitiviteit meer als last gaan ervaren. In het HSP brein wordt bijvoorbeeld het belang van de ander ook meegewogen en dit kan bij parentificatie makkelijk doorslaan naar te veel bezig zijn met het belang van de ander ten koste van jezelf.
Waarom het belangrijk is om parentificatie te herkennen
Het herkennen van de combinatie van je hoogsensitiviteit en parentificatie is cruciaal omdat het een grote impact kan hebben op je ontwikkeling en welzijn. Als je parentificatie hebt ervaren, kun je als hoogsensitieve volwassene worstelen met wie je bent, met relaties en snellere overprikkeling en andere stressklachten. Door de signalen te herkennen, snap je beter waarom je soms worstelt en kun je daar gerichter de nodige steun en hulp vragen.
Wat kun je doen als je parentificatie herkent?
- Zoek professionele hulp: Begeleiding kan je helpen om de emotionele last van parentificatie te verwerken en te ontdekken wie je bent zodat je gezonde grenzen kunt leren stellen.
- Praat erover: Open communicatie over de verantwoordelijkheden en lasten die je als kind ervaarde. Dat kan helpen om de situatie te verlichten.
- Stel grenzen: Leer waar jouw grenzen daadwerkelijk liggen. Om gezonde grenzen te stellen in je relaties moet je ze eerst voelen. Dit helpt je om te voorkomen dat je opnieuw in een te zorgende rol terechtkomt.
- Zelfzorg: Zorg goed voor jezelf door tijd te nemen voor bijvoorbeeld hobby’s en sociale activiteiten die je plezier en ontspanning brengen. Deze ruimte voor jezelf is heel belangrijk en absoluut geen overbodige luxe.
💡 Lees ook: Hoe was jouw jeugd als HSP?
Tot slot
Hoogsensitiviteit en parentificatie kunnen gecombineerd een zware last zijn. Maar met bewustzijn en de juiste ondersteuning kun je leren meer rekening met jezelf en de gevolgen van je achtergrond te houden. Hierdoor komt er meer ruimte voor de talenten van je hoogsensitiviteit en om meer te genieten van je leven.
Vond je dit leuk? Deel met anderen:
Bewaar voor later op Pinterest:
