Hoogsensitiviteit (HSP) is een prachtige, maar vaak verkeerd begrepen eigenschap. Naarmate het begrip HSP bekender wordt, verschijnen er steeds meer artikelen, video’s en berichten op social media. Helaas gaat die groeiende bekendheid ook gepaard met hardnekkige misverstanden. Deze HSP mythes zorgen voor verwarring, onbegrip en soms zelfs voor schaamte bij hoogsensitieve mensen.
In dit artikel deel ik de 20 meest voorkomende HSP mythes én leg ik uit wat er werkelijk achter deze overtuigingen schuilgaat. Daarbij verwijs ik naar wetenschappelijke inzichten, zodat je niet alleen helderheid krijgt over wat hoogsensitiviteit wél en niet is, maar ook je eigenschap beter kunt accepteren. Want het bestaat écht.
Inhoudsopgave
- Wat is hoogsensitiviteit eigenlijk?
- Hoogsensitiviteit in de wetenschap
- De hoofdkenmerken van HSP
- 20 veelvoorkomende HSP mythes – met de feiten erachter
- Emoties & relaties
- Werk & maatschappij
- Hooggevoelig of hoogsensitief?
- Wetenschap & gezondheid
- 13. Hoogsensitiviteit is een psychische stoornis
- 14. HSP’s hebben een zesde zintuig
- 15. Hoogsensitiviteit zit alleen maar tussen je oren
- 16. HSP’s zijn emotioneel labiel
- 17. Yoga en meditatie zijn essentieel voor alle HSP’s
- 18. HSP is hetzelfde als overprikkeling
- 19. HSP ontstaat door een moeilijke jeugd
- 20. HSP betekent dat je altijd fysieke klachten hebt
- Veelgestelde vragen over HSP mythes
- Tot slot, hoogsensitiviteit is een prachtige eigenschap
Wat is hoogsensitiviteit eigenlijk?
Hoogsensitiviteit is een karaktereigenschap, ook wel sensory processing sensitivity (SPS) genoemd in de wetenschap. Deze eigenschap is wetenschappelijk onderzocht door onder andere Elaine Aron, die in de jaren ’90 als eerste uitgebreid onderzoek deed naar HSP. Inmiddels zijn er steeds meer onderzoekers die deze eigenschap verder bestuderen vanuit verschillende invalshoeken, zoals genetica, neurowetenschappen en ontwikkelingspsychologie.
Hoogsensitiviteit in de wetenschap
Recente studies, onder andere van Bianca Acevedo en Michael Pluess, laten zien dat HSP meetbare biologische en neurologische kenmerken heeft. Zo tonen fMRI-scans aan dat HSP’s meer activiteit hebben in hersengebieden zoals de insula en amygdala, die betrokken zijn bij empathie, emotieverwerking en het opmerken van subtiele signalen. Ook genetisch onderzoek wijst uit dat bepaalde varianten van het serotonine transporter-gen (5-HTTLPR) vaker voorkomen bij mensen met een hoge sensitiviteit.
Door deze groeiende hoeveelheid wetenschappelijk bewijs wordt hoogsensitiviteit steeds meer erkend als een normale, aangeboren eigenschap die bij ongeveer 15 tot 20 procent van de bevolking voorkomt. Deze verdeling is wereldwijd, én bij meer dan honderd diersoorten, consistent aangetroffen.
De hoofdkenmerken van HSP
De twee hoofdkenmerken van HSP zijn:
- Verhoogde opmerkzaamheid voor subtiele signalen en details.
- Diepgaande verwerking van informatie in het brein.
Deze eigenschappen leveren allerlei talenten op, zoals empathie, creativiteit en een sterk rechtvaardigheidsgevoel. Hoogsensitieve mensen zien vaak verbanden die anderen missen en merken veranderingen of risico’s vroeg op, wat hen tot waardevolle collega’s maakt in bijvoorbeeld zorg, onderwijs, innovatie en leiderschap. Zo vormen zij een belangrijke aanvulling binnen onze maatschappij.
💡 Lees ook: Het hoogsensitieve brein uitgelegd
20 veelvoorkomende HSP mythes - met de feiten erachter
Hieronder vind je de meest hardnekkige misverstanden, met uitleg waarom ze niet kloppen en wat je wél moet weten.
Emoties & relaties
Deze HSP mythes gaan over emoties en relaties. Hoogsensitieve mensen voelen emoties intens en hechten veel waarde aan verbinding, maar worden daardoor soms verkeerd begrepen. Ontdek welke misverstanden hierover bestaan en hoe het daadwerkelijk zit.
1. HSP’s huilen vaak en snel
Veel mensen denken dat hoogsensitieve personen altijd huilerig of over-emotioneel zijn.
Hoewel HSP’s emoties intens kunnen ervaren, uit zich dat niet bij iedereen op dezelfde manier. Sommige mensen huilen snel, anderen verwerken emoties intern. Het vermogen om diep te voelen is juist een kracht, niet een teken van zwakte.
2. Hoogsensitiviteit is een excuus voor zwakte
Soms wordt HSP weggezet als een excuus om uitdagingen te vermijden. Deze HSP mythe is schadelijk, omdat het mensen ontmoedigt om hun sensitiviteit serieus te nemen.
Het begrijpen van je hoogsensitiviteit helpt juist om verantwoordelijkheid te nemen: je leert je grenzen kennen en beter omgaan met prikkels.
3. HSP’s zouden zijn beter zijn dan anderen
Het woord “hoog” wekt soms de indruk dat HSP’s superieur zijn aan anderen. Dit klopt niet.
Hoogsensitiviteit is simpelweg een andere manier van waarnemen en verwerken, net zoals introversie of extraversie. Beide groepen hebben unieke kwaliteiten die elkaar kunnen aanvullen. Diversiteit is de kracht van onze samenleving, HSP is één waardevolle variatie binnen het geheel.
💡 Lees ook: Hoogsensitief, introvert of verlegen
4. HSP’s zijn verlegen
Hoogsensitieve mensen worden vaak als verlegen bestempeld omdat ze rustig observeren voordat ze deelnemen aan gesprekken.
Verlegenheid is echter gebaseerd op angst of onzekerheid, terwijl HSP draait om intens waarnemen en diep verwerken. Een deel van de HSP’s zijn zelfs extravert en sociaal sterk, mits ze voldoende hersteltijd nemen.
5. HSP’s moeten zich afsluiten
Sommige adviezen leggen zo sterk de nadruk op bescherming dat HSP’s denken dat ze zich zouden moeten afschermen. Het gaat om balans: jezelf opladen met voldoende rust én tegelijk investeren in betekenisvolle relaties. Het is natuurlijk wel goed om onderscheid te maken tussen mensen die wel en niet betekenisvol voor je zijn. Bescherming en verbinding zijn allebei essentieel voor een gezond, veilig en fijn leven.
6. Hoogsensitiviteit komt meestal voor bij vrouwen
Een veelvoorkomende HSP mythe is dat alleen vrouwen hoogsensitief zijn. In werkelijkheid komt HSP even vaak voor bij mannen als bij vrouwen. Maatschappelijke verwachtingen maken dat mannen hun gevoeligheid sneller verbergen of minder makkelijk herkennen. HSP is gelijkelijk verdeeld over mannen en vrouwen, maar vaak minder zichtbaar bij mannen.
7. HSP’s willen altijd het liefst alleen zijn
Omdat HSP’s regelmatig tijd nodig hebben om te herstellen, lijkt het alsof ze anderen vermijden. In werkelijkheid verlangen veel HSP’ers juist naar diepe, betekenisvolle verbindingen, alleen in kleinere doseringen.
8. Alle HSP’s zijn hoogbegaafd
Er wordt weleens gedacht dat hoogsensitiviteit en hoogbegaafdheid altijd samen voorkomen. Hoewel er overlap kan zijn, zijn het twee verschillende eigenschappen.
Hoogsensitiviteit (sensory processing sensitivity) gaat over sensitiviteit voor prikkels en diepgaande verwerking, terwijl hoogbegaafdheid te maken heeft met een hoge intelligentie en creatief denkvermogen.
Zo zit het:
- Sommige mensen zijn HSP en hoogbegaafd, dit kan elkaar versterken, maar ook extra uitdagingen geven, zoals een nóg intensere beleving.
- Veel HSP’s (15-20% van de bevolking) zijn niet hoogbegaafd (2-3% van de bevolking)
Er is soms overlap, maar HSP en hoogbegaafdheid zijn losse eigenschappen die onafhankelijk van elkaar kunnen bestaan.
💡 Lees ook: Hoogsensitiviteit en hoogbegaafdheid
Werk & maatschappij
Hoe functioneer je als HSP in een drukke baan of samenleving vol prikkels? Deze HSP mythes laten zien hoe hoogsensitiviteit soms onterecht wordt gezien als een beperking, terwijl het juist een kracht kan zijn op de werkvloer en in het dagelijks leven.
9. HSP’s moeten koffie, alcohol of medicijnen vermijden
Er circuleren allerlei adviezen, zoals: “HSP’s mogen geen koffie drinken.” Hoewel sommige HSP’s sterker reageren op cafeïne, alcohol of medicijnen, is dit geen universele regel. Het draait om zelfkennis: observeer hoe jouw lichaam reageert en maak keuzes die bij jou passen. Niet het label, maar jouw persoonlijke ervaring bepaalt wat gezond voor je is.
10. HSP is een modegril
Sommigen zien HSP als een trend die wel weer voorbijgaat. Maar de term bestaat al sinds de jaren ’90 en wordt wereldwijd onderzocht. Het feit dat er nu meer aandacht voor is, betekent simpelweg dat er eindelijk begrip en erkenning komt. HSP is geen hype, maar een bewezen en dus blijvend onderdeel van menselijke diversiteit.
11. Iedereen kan hoogsensitief worden
Sommige mensen denken dat persoonlijke groei of spiritualiteit je hoogsensitief kan maken. Het is echter een aangeboren eigenschap. Het percentage HSP’s blijft wereldwijd stabiel op 15-20 procent, zowel bij mensen als bij dieren. Hoogsensitiviteit vervult een specifieke rol in groepen, waardoor niet iedereen HSP kan worden.
12. HSP’s kunnen niet functioneren in drukke banen
Er leeft een terugkerende HSP mythe dat hoogsensitieve mensen niet zouden kunnen werken in drukke of veeleisende banen. Het klopt dat HSP’s sneller overprikkeld raken door constante hectiek of lawaai, maar dat betekent niet dat ze zulke banen niet aankunnen.
Veel hoogsensitieve mensen blinken juist uit in dynamische omgevingen, omdat ze oog hebben voor details, empathie tonen in stressvolle situaties en vaak creatieve oplossingen zien waar anderen aan voorbij gaan.
Voorbeelden:
- Een HSP in de zorg kan juist excelleren door zijn empathisch vermogen en scherp waarnemingsvermogen.
- In management of leiderschap kan een HSP sterk zijn in het aanvoelen van groepsdynamiek en het vroegtijdig signaleren van risico’s.
HSP’s kunnen dus in feite uitstekend functioneren in drukke banen, mits ze hun grenzen kennen en voldoende hersteltijd inplannen. Hun sensitiviteit kan zelfs een kracht zijn in veeleisende functies.
Hooggevoelig of hoogsensitief?
In mijn visie betekenen hooggevoeligheid en hoogsensitiviteit hetzelfde en verschilt alleen de benaming. Ik roep hierbij ook iedereen op hier geen verschillende betekenissen aan te gaan geven. Het wordt hopeloos onduidelijk, omdat ook de visies met betrekking tot hooggevoeligheid/hoogsensitiviteit uiteen lopen. Dat zorgt in mijn ogen al voor voldoende verwarring. Ik hoop in onderstaand bericht een aantal HSP mythes te nuanceren, zodat de term HSP geen vergaarbak wordt van allerlei interpretaties.
Wetenschap & gezondheid
Dan zijn er nog de HSP mythes die draaien om wetenschap en gezondheid. Er zijn verschillende misverstanden over de biologische basis van hoogsensitiviteit en vaak is minder algemeen bekend wat de wetenschap inmiddels heeft ontdekt over HSP.
13. Hoogsensitiviteit is een psychische stoornis
Deze HSP mythe veroorzaakt regelmatig onrust en onduidelijkheid. Sommige mensen denken dat HSP vergelijkbaar is met ADHD, autisme of angststoornissen. Wetenschappelijk onderzoek laat echter zien dat HSP geen stoornis is, maar een aangeboren eigenschap. Hersenscans tonen verhoogde activiteit in gebieden zoals de insula en prefrontale cortex bij HSP’s (Acevedo et al., 2014). Dit zijn natuurlijke variaties, géén afwijkingen.
14. HSP’s hebben een zesde zintuig
Omdat HSP’s vaak stemmingen of subtiele signalen oppikken, lijkt het soms alsof ze dingen “voorvoelen”. Dit is geen bovennatuurlijke gave, maar het gevolg van de werking van hun hoogsensitieve brein. Dit netwerk filtert informatie en detecteert details die anderen minder snel waarnemen. Sterke intuïtie bij HSP komt voort uit neurobiologische processen, geen magie.
15. Hoogsensitiviteit zit alleen maar tussen je oren
Sommige mensen denken dat persoonlijke groei of spiritualiteit je hoogsensitief kan maken. Het is echter een aangeboren eigenschap. Het percentage HSP’s blijft wereldwijd stabiel op 15-20 procent, zowel bij mensen als bij dieren. Hoogsensitiviteit vervult een specifieke rol in groepen, waardoor niet iedereen HSP kan worden.
16. HSP’s zijn emotioneel labiel
Omdat HSP’s emoties intens beleven, denken sommigen dat ze labiel of overdramatisch zijn.
Overprikkeling kan inderdaad leiden tot sterke emotionele reacties, maar dit is tijdelijk. Met de juiste zelfzorg en herstelmomenten kan een HSP juist zeer stabiel en veerkrachtig functioneren.
💡 Lees ook: Waarom zelfzorg zo belangrijk is voor HSP
17. Yoga en meditatie zijn essentieel voor alle HSP’s
Op social media lijkt het alsof yoga, meditatie of retraites dé standaard zijn voor HSP’s. Deze technieken kunnen voor een deel van de HSP waardevol zijn, maar ze zijn geen must. Creatieve activiteiten, tuinieren, wandelingen of muziek kunnen net zo goed ontspanning brengen. Kies dus herstelmethodes die voor jou werken.
18. HSP is hetzelfde als overprikkeling
Veel mensen denken dat hoogsensitiviteit en overprikkeling hetzelfde zijn. Dat is een misverstand. Mensen met autisme, een niet aangeboren hersenletsel of burn-out ervaren ook overprikkeling. Hoogsensitiviteit betekent dat je meer en diepgaander informatie verwerkt, waardoor je sneller overprikkeld kúnt raken, maar het is niet hetzelfde.
Overprikkeling is een tijdelijke staat die ontstaat als er te veel prikkels tegelijk binnenkomen. Met de juiste balans tussen rust en uitdaging kun je dit voorkomen of herstellen.
19. HSP ontstaat door een moeilijke jeugd
Een hardnekkige HSP mythe is dat HSP het gevolg is van een slechte opvoeding of trauma. Onderzoek naar vantage sensitivity (Pluess & Belsky, 2013) laat zien dat HSP grotendeels genetisch bepaald is. De omgeving kan wel beïnvloeden hoe je sensitiviteit tot uiting komt: een negatieve jeugd kan leiden tot meer stress, terwijl een positieve omgeving juist sterke veerkracht oplevert. Je wordt geboren als HSP; je omgeving beïnvloedt hoe je ermee omgaat.
20. HSP betekent dat je altijd fysieke klachten hebt
Een andere veelgehoorde HSP mythe is dat alle hoogsensitieve mensen lichamelijk klachten zouden hebben, zoals hoofdpijn, vermoeidheid of darmproblemen.
Hoewel sommige HSP’s gevoeliger zijn voor lichamelijke signalen en pijn (Acevedo et al., 2014), betekent dit niet dat iedere HSP standaard fysieke klachten ervaart.
Belangrijk onderscheid:
- HSP’s voelen lichamelijke prikkels vaak intenser en kunnen sneller stressgerelateerde klachten ontwikkelen bij langdurige overbelasting, wat weer verergerende lichamelijke klachten tot gevolg kan hebben.
- Dit zijn gevolgen van overprikkeling of spanning, géén directe kenmerken van HSP.
HSP vergroot je bewustzijn van lichamelijke signalen, maar fysieke klachten zijn geen vast onderdeel van hoogsensitiviteit. Vaak spelen er in dat geval allerlei stressklachten mee.
💡 Lees ook: Dit zijn de HSP kenmerken
Waarom het ontkrachten van HSP mythes belangrijk is
Het doorbreken van deze mythes is essentieel voor:
- Zelfacceptatie: je begrijpt jezelf beter en ziet je sensitiviteit als kracht in plaats van last.
- Betere relaties: je omgeving begrijpt je beter, wat meer harmonie brengt.
Maatschappelijke erkenning: correcte informatie helpt HSP zichtbaarder en normaler te maken.
Veelgestelde vragen over HSP mythes
Heb je nog vragen over hoogsensitiviteit of de veelvoorkomende HSP mythes? Hieronder vind je heldere antwoorden op de meest gestelde vragen, gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en jarenlange praktijkervaring.
HSP mythes zijn misverstanden of fabels over hoogsensitiviteit.
Veelvoorkomende voorbeelden zijn dat HSP een stoornis zou zijn, dat alleen vrouwen hoogsensitief zijn, of dat je het kunt afleren.
Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat HSP (sensory processing sensitivity) een normale, aangeboren eigenschap is die voorkomt bij 15 tot 20 procent van de bevolking.
Het ontkrachten van deze mythes helpt feiten van fabels te onderscheiden en vergroot begrip en zelfacceptatie.
Nee, dit is een veelvoorkomende HSP mythe.
Hoogsensitiviteit betekent dat je zenuwstelsel gevoeliger is en informatie diepgaander verwerkt. Hierdoor kan je sneller overprikkeld raken, maar het is niet hetzelfde.
Overprikkeling is een tijdelijke staat waarin je systeem te veel prikkels heeft verwerkt. Met voldoende rust en herstelmomenten kun je dit voorkomen of sneller herstellen.
Nee, HSP is géén stoornis. fMRI-onderzoek (Acevedo et al., 2014) laat zien dat HSP’s meer activiteit hebben in hersengebieden zoals de insula en amygdala, die betrokken zijn bij empathie en emotieverwerking.
Dit zijn normale variaties, geen afwijkingen.
HSP is een aangeboren karaktereigenschap, vergelijkbaar met introversie of extraversie.
Nee, hoogsensitiviteit is aangeboren en blijft je leven lang aanwezig.
Je kunt er dus niet vanaf komen. Wat je wél kunt doen, is leren omgaan met je sensitiviteit. Met de juiste begeleiding kun je uitdagingen verminderen en je sensitiviteit juist inzetten als kracht.
Ongeveer 15 tot 20 procent van de bevolking is hoogsensitief (Aron, 1997).
Dit percentage blijft wereldwijd stabiel en wordt zelfs aangetroffen bij meer dan honderd diersoorten. HSP is dus geen zeldzaam fenomeen, maar ook niet iets dat iedereen heeft en juist dat maakt het een waardevolle aanvulling binnen onze samenleving.
Tot slot, hoogsensitiviteit is een prachtige eigenschap
Hoogsensitiviteit is een prachtige eigenschap die zowel uitdagingen als unieke kwaliteiten met zich meebrengt.
Laat je niet ontmoedigen door HSP mythes die verwarring zaaien.
Door te begrijpen hoe jouw hoogsensitieve brein werkt, kun je jouw sensitiviteit inzetten als kracht en vol vertrouwen je eigen pad bewandelen.
Wil je meer praktische tips en wetenschappelijke inzichten? Neem gerust een kijkje in de andere artikelen of plan een intakegesprek in de praktijk in Haaften of online.
Vond je dit leuk? Deel met anderen:
Bewaar voor later op Pinterest:
2 Reacties
Dag Maaike, wat ben ik blij met jouw beschrijving van de mythes over hoogsensitiviteit. Je zet hiermee voor mij de puntjes op de i. Zelf ben ik pas op latere leeftijd gaan beseffen dat ik waarschijnlijk HSP ben. Vroeger, als kind vond ik het vaak vreemd, dat anderen dingen die ik ervaarde, vaak helemaal niet leken te zien/voelen. Momenteel kan ik wel goed omgaan met mijn gevoeligheid, vind het zelfs prima zo! Sinds kort heb ik me aangemeld bij de besloten HSP groep op FB, maar ik werd overweldigd door de enorme hoeveelheid reacties van mensen daar, dus volg de meldingen nu even niet, te vermoeiend voor mij. Blijf wel lid, maar ga af en toe even kijken daar. Nogmaals hartelijk bedankt voor je “HSP mythes” en hartelijke groeten,
Ria.
Wat mooi omschreven heel herkenbaar dit.
Het is voor mij ook nog een zoektocht. Maar nu na 42 jaar kom ik tot omkeer wat ik ook hier weer terug vind in jouw tips. Meer ruimte voor me zelf en anders naar de dingen kijken. Eigen ruimte creëren. Andermans probleem niet op mijn eigen schouders dragen. Jarenlang heb ik veel te veel energie weggegeven en verspeeld.
Ik heb nu een klein hulpje gekregen van mijn fysio. Die zei: stel je een vak voor met groene vlak oranje vlak en rood vlak. In het groene zit je goed in het oranje zit je in de gevaren zone en rood ben je over je eigen grens. Ik zat altijd n het rode.
Nu als ik iets moet doen of iemand vraagt mij iets komt de kleur balk voor ogen en hou ik die in de gaten in welke kleur ik op dat moment zit. Dit helpt heel goed om bij je zelf te blijven. En geeft mij meer rust en tijd om goed overzicht te krijgen over situaties.