Hoogsensitiviteit is een karaktereigenschap die voorkomt bij ongeveer 15 tot 20% van de bevolking. Hoewel deze eigenschap in principe geen probleem hoeft te zijn, het is tenslotte onderdeel van je persoonlijkheid, kan HSP onder bepaalde omstandigheden ook nadelen met zich meebrengen. In dit artikel lees je de nadelen van hoogsensitiviteit.
In dit artikel:
- Hoogsensitiviteit (HSP)
- Waardoor kun je last krijgen van je hoogsensitiviteit?
- Anders zijn
- Vantage sensitivity
- Stress en onvoldoende rustmomenten
- Afwijzingsgevoeligheid
- 8 nadelen van hoogsensitiviteit
- Moeite met verandering
- Als ‘nee’ zeggen moeilijk is
- Overprikkeling en vermoeidheid
- Onderprikkeling
- Gevoelig voor kritiek en afwijzing
- Diep nadenken en piekeren
- Een lege sociale batterij
- Perfectionisme en moeilijk los kunnen laten
💡 Lees ook: HSP kenmerken hoogsensitief persoon
Hoogsensitiviteit (HSP)
Hoogsensitiviteit is een aangeboren eigenschap. Je neemt meer subtiele signalen waar en je verwerkt die informatie diepgaander dan de meeste mensen. Dat maakt je opmerkzaam, invoelend en vaak intuïtief krachtig. Je hoeft dan ook helemaal geen last van je hoogsensitiviteit te hebben. Maar onder bepaalde omstandigheden kunnen je kwaliteiten wel doorschieten en veranderen in iets dat je belemmert.
Waardoor kun je last krijgen van je hoogsensitiviteit?
Er kunnen verschillende redenen zijn waarom je last krijgt van je hoogsensitiviteit, hieronder een aantal bekende oorzaken waardoor je misschien wel vooral de nadelen van HSP ervaart.
Anders zijn
Als je hoogsensitief bent, hoor je bij ongeveer 15 tot 20% van de mensen die met deze eigenschap geboren zijn. Dat betekent automatisch dat je anders bent dan de meerderheid – de 80 tot 85% die níét hoogsensitief is. Dat verschil kan verwarrend of eenzaam aanvoelen. Alsof jij te gevoelig bent of dat er iets mis is met jou, terwijl je eigenlijk gewoon anders bedraad bent.
💡 Lees ook: De voordelen van anders zijn als HSP
Vantage sensitivity
Positieve indrukken kunnen je diep raken, inspireren of ontroeren. Maar negatieve prikkels, zoals drukte, spanning of kritiek, komen net zo hard binnen en blijven vaak langer hangen. Wetenschappers noemen dit vantage sensitivity: een verhoogde gevoeligheid voor je omgeving.
Stress en onvoldoende rustmomenten
Wanneer de balans ontbreekt tussen wat je binnenkrijgt en wat je kunt verwerken, raak je sneller uit evenwicht en kun je meer last krijgen van de nadelen van hoogsensitiviteit. Daarom is het belangrijk om goed te letten op een juiste balans. Je hoogsensitieve brein heeft over het algemeen wat meer tijd nodig.
Daarbij kun je denken aan:
- bedenktijd (ook wel suddertijd genoemd),
- schakeltijd
- hersteltijd
Afwijzingsgevoeligheid
Ben je gevoelig voor afwijzing of kritiek? Dat kan te maken hebben met eerdere negatieve ervaringen. Denk bijvoorbeeld aan gepest worden, het opgroeien met emotioneel afwezige of kritische ouder(s), een destructieve relatie, conflicten op het werk of het gevoel niet begrepen te worden in je hoogsensitiviteit.
Je kunt dit bijvoorbeeld merken aan:
- Jezelf te veel aanpassen aan anderen
- Pleasegedrag (de ander tevreden houden om conflicten te voorkomen)
- Overanalyseren en piekeren over wat anderen van je denken
- Moeite met het nemen van beslissingen uit angst iets fout te doen
- Je mening inslikken of jezelf kleiner maken om geen afwijzing uit te lokken
Deze neiging tot zelfbescherming is begrijpelijk, maar kan je op den duur belemmeren in je relaties, werk of persoonlijke groei.
💡 Lees ook: Ben je gevoelig voor afwijzing als HSP?
8 nadelen van hoogsensitiviteit
De nadelen van hoogsensitiviteit ontstaan dus meestal niet zomaar; ze zijn vaak het gevolg van een HSP-talent dat door omstandigheden uit balans is geraakt. In de volgende paragrafen lees je wanneer en waarom dat gebeurt en hoe je de signalen op tijd kunt herkennen.
1. Moeite met verandering
Door de diepgaande verwerking van je hoogsensitieve brein kun je gevoeliger zijn voor verandering. Nieuwe situaties, onverwachte wendingen of onzekerheid kunnen extra spanning oproepen en zorgen ervoor dat je brein meer tijd nodig heeft om te schakelen.
Op zichzelf hoeft dit geen probleem te zijn zolang je hier rekening mee houdt, jezelf de tijd gunt om aan te passen, en duidelijk communiceert met je omgeving over wat je nodig hebt.
2. Als ‘nee’ zeggen moeilijk is
Als HSP voel je haarfijn aan wat anderen nodig hebben. Je bent betrokken, zorgzaam en hebt vaak een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Misschien herken je het wel: je zegt snel ‘ja’, zelfs als je eigenlijk ‘nee’ voelt. Je wilt anderen niet teleurstellen, de sfeer goed houden of gewoon helpen. Als dat ten koste gaat van jezelf verandert wat van origine een talent is, in een valkuil.
3. Overprikkeling en vermoeidheid
Een van de meest genoemde nadelen van HSP is overprikkeling. Maar wist je dat dit geen kenmerk van HSP is? Dat zit zo: Hoogsensitieve personen nemen meer prikkels waar en verwerken deze intenser dan niet-HSP’s. Op zich is daar niets mis mee, maar blijven de prikkels zich opvolgen zonder voldoende pauzes, dan kan het brein sneller overprikkeld raken met vermoeidheid tot gevolg.
Dit is dus vooral een gevolg van te veel gebeurtenissen en te weinig rustmomenten. Gebeurt dit langdurig, dan krijg je te maken met chronische overprikkeling. Een goede balans is dus cruciaal voor je hoogsensitieve brein.
💡 Lees ook: Zo herken je onderprikkeling bij HSP
4. Onderprikkeling
Naast overprikkeling kun je als HSP ook last krijgen van het tegenovergestelde: onderprikkeling. Vooral hoogsensitieve personen met een high sensation seeking-profiel (HSS) of hoogbegaafde HSP’s hebben voldoende prikkels, uitdaging en afwisseling nodig om zich energiek en betrokken te voelen.
Maar ook HSP’s die door eerdere overbelasting prikkels zijn gaan vermijden, kunnen hierdoor uit balans raken. Als je jezelf teveel terugtrekt of je wereld steeds kleiner maakt om overprikkeling te voorkomen, loop je het risico om juist te weinig gevoed te worden: mentaal, emotioneel of creatief.
Wanneer er onvoldoende stimulatie is, kun je je snel gaan vervelen, futloos voelen of zelfs somber worden. Je raakt dan weliswaar niet overbelast door te veel input, maar wel juist leeg door een gebrek aan betekenisvolle input. De dagen kunnen vlak aanvoelen, alsof er iets ontbreekt.
Onderprikkeling kan zich bijvoorbeeld uiten in:
- Onrust of innerlijke spanning zonder duidelijke aanleiding
- Snel afgeleid of ontevreden zijn, ondanks voldoende rust
- Een sterke behoefte aan verandering, uitdaging of creativiteit
- Het gevoel vast te zitten in oppervlakkigheid of routine
Het is dus belangrijk om niet alleen rust te zoeken, maar ook regelmatig bewust nieuwe prikkels op te doen op een manier die aansluit bij je sensitiviteit en behoefte aan verdieping.
5. Gevoelig voor kritiek en afwijzing
Als HSP kun je extra gevoelig zijn voor kritiek. Dat hoeft niet eens grof of hard te zijn – soms is het al genoeg als feedback wat ongenuanceerd overkomt, zeker als jijzelf gewend bent om zorgvuldig te communiceren en rekening te houden met de gevoelens van anderen.
Die gevoeligheid wordt vaak versterkt als je eerder afwijzing hebt ervaren. Misschien heb je vaker gehoord dat je ‘te gevoelig’ bent, ‘te veel nadenkt’ of dingen ‘gewoon moet loslaten’. Zulke opmerkingen, hoe goed bedoeld ook, kunnen diep raken. Vooral omdat je emoties intens kunt beleven en je brein meer tijd nodig heeft om prikkels te verwerken als HSP.
6. Diep nadenken en piekeren
Omdat je als HSP zoveel details oppikt en situaties zorgvuldig afweegt, ben je sterk in analyseren en vooruitdenken. Maar als angst voor fouten of afwijzing de overhand krijgt, ga je vooral risico’s proberen te vermijden. En juist dat zorgt ervoor dat je in cirkels blijft denken. Je hoofd blijft maar ‘aan’ staan, zelfs als je wilt ontspannen of slapen.
Misschien herken je het wel: je blijft dagenlang nadenken over dat ene gesprek, vraagt je af of je iets verkeerd hebt gezegd, of speelt allerlei (doem)scenario’s af in je hoofd voordat je een beslissing neemt. Dit constante overdenken is een van de bekendere nadelen van hoogsensitiviteit, en kan mentaal behoorlijk vermoeiend zijn.
💡 Lees ook: Signalen van overanalyseren als HSP
7. Een lege sociale batterij
Hoewel je als HSP prima sociaal kunt zijn, kun je sneller vermoeid raken door sociale interacties.
Denk aan:
- Groepsbijeenkomsten – te veel prikkels, stemmen door elkaar, oppervlakkige dynamiek, weinig ruimte om jezelf te zijn
- Oppervlakkige gesprekken – te weinig diepgang, gebrek aan echte verbinding
- Onuitgesproken spanningen – je voelt sfeer veranderingen of emotionele signalen waar anderen misschien niets van merken
- Geen mogelijkheid om je terug te trekken – je hebt behoefte aan pauzes of rustmomenten, maar die zijn er niet altijd
Ben je naast hoogsensitief ook introvert of heb je last van sociale angst, dan is je sociale batterij vaak nog sneller leeg.
8. Perfectionisme en moeilijk los kunnen laten
Als HSP wil je dingen vaak goed doen vanuit een sterk verantwoordelijkheidsgevoel. Je denkt na over de gevolgen van je keuzes, weegt woorden zorgvuldig af en wilt voorkomen dat je iemand kwetst of iets over het hoofd ziet. Dat kan leiden tot perfectionisme: een innerlijke druk om foutloos, zorgvuldig en ‘juist’ te zijn.
Misschien merk je dat je eindeloos blijft schaven aan een mail, te lang blijft twijfelen over een beslissing, of pas ontspant als alles perfect geregeld is. Dit kan vermoeiend zijn, en je het gevoel geven dat je nooit helemaal klaar bent of goed genoeg hebt gepresteerd.
Deze vorm van perfectionisme is vaak gekoppeld aan gevoeligheid voor afwijzing. Daardoor wordt het lastig om los te laten, om iets ‘gewoon goed genoeg’ te vinden, of om jezelf toe te staan om te falen en (daardoor) te leren.
Tot slot
Hoogsensitiviteit is een eigenschap die gepaard gaat met kwaliteiten als empathie, diepgang en intuïtief inzicht. Maar zoals je hebt gelezen, kunnen deze kwaliteiten onder bepaalde omstandigheden doorslaan en juist belastend worden. De nadelen ontstaan vaak wanneer je geen ruimte krijgt om op te laden, jezelf aanpast ten koste van je eigen behoeften, of overprikkeld raakt door een omgeving die niet bij je past.
Het goede nieuws is: deze valkuilen zijn herkenbaar, en je kunt ermee leren omgaan. Door inzicht te krijgen in wat jou uit balans brengt, én in wat je juist nodig hebt, kun je bewuster keuzes maken die passen bij jouw sensitiviteit. Zelfzorg, voldoende rustmomenten, grenzen stellen en leven in jouw tempo zijn geen overbodige luxe, maar essentieel om te floreren.
Wil je HSP tips in je mailbox ontvangen?
+ gratis HSP minigids
Bewaar voor later op Pinterest:
1 Comment
Goedemorgen Maaike ,
Ik wil even dank je wel zeggen voor de steeds terugkerende HSP berichten.
Herhaling gaat bij mij, zij het (te) laat, werken. Begrijpen, durven aanvaarden, (ik ben bijna 82).
Ga mijzelf positiever zien, misschien gaat dat afstralen op anderen.
Beter laat dan nooit. En de valkuilen zijn nog steeds aanwezig, maar te herkennen en aanvaarden. Nogmaals, MERCI BIEN
Aleyd