Hoogsensitiviteit is een mooie eigenschap die gepaard gaat met de nodige kwaliteiten en talenten. Dat biedt in het dagelijks leven heel wat kansen om te floreren als HSP: uitblinken in je job, hechte relaties, diepere zingeving ervaren en intens genieten. In haar praktijk voor psychologie en coaching ontmoet Séverine Van De Voorde echter dagelijks HSP’s die gebukt gaan onder lasten en klachten en hun eigenschap liever zouden willen inruilen. In dit artikel legt ze daarom uit hoe het komt dat sommige HSP’s wel en andere niet floreren en geeft ze handvatten om van hoogsensitiviteit een kracht in plaats van een last te maken.
Sterke kanten van een HSP
Hoogsensitiviteit gaat gepaard met een aantal eigenschappen en vaardigheden waar HSP’s in uitblinken. Als HSP merk je meer dingen op, heb je een sterk oog voor details, nuances en subtiliteiten en kan je intens genieten van kleine dingen. Je legt verbanden die anderen niet leggen, je hebt zicht op het totaalplaatje, houdt het overzicht, kunt uitzoomen in een situatie en deze van alle kanten bekijken.
Je hebt een sterk voorstellingsvermogen en bent goed in creatief denken. Je bent zorgzaam, behulpzaam en empathisch. Je hebt een sterke intuïtie en voelt sferen goed aan. Je hebt een sterk verantwoordelijkheids- en rechtvaardigheidsgevoel en houdt rekening met de belangen van alle groepsleden. Je doet vaak aan zelfreflectie, bent bedachtzaam en houdt van diepgang.
💡 Lees ook: HSP over de talenten van hoogsensitieve mensen
Floreren als HSP
Als je die unieke talenten bewust gaat inzetten en ze verder tot bloei brengt, kan je als HSP echt gaan floreren. Hoogsensitiviteit geeft je de kans om uit te blinken op verschillende domeinen van het leven.
HSP’s voelen zich in goede omstandigheden beter in hun vel en ze zijn zelfs veerkrachtiger dan gemiddeld. Als HSP kan je intens genieten en enorm veel flow ervaren.
Omdat je mensen goed aanvoelt en je je gemakkelijk kan afstemmen op de subtiele signalen die je opmerkt, zorgzaam en attent bent, kan je als HSP een uitstekende ouder, vriend(in) en partner zijn (ook in bed).
De HSP werknemer
HSP’s kunnen ook schitterende medewerkers zijn: gedreven, harde werkers, betrokken, loyaal, plichtsbewust en enthousiast. Je zorgzaamheid en oog voor de belangen van iedereen en de groep als geheel maken je ook een goede collega. In een leidinggevende functie blijken HSP’s de meest effectieve leiders te zijn.
Ze zijn niet alleen een cadeau voor de organisatie maar ook voor de werknemers. Ze zien het grote geheel, hebben een sterke visie, zorgen voor een goede samenwerking en zetten mensen in op hun sterktes. Ze hebben aandacht voor de mens achter de medewerker.
Mensen voelen zich gewaardeerd en gehoord, waardoor ze meer betrokken zullen zijn bij de organisatie. Ze zijn inspirerend en charismatisch. Door hun toegankelijkheid durven mensen eerlijk en authentiek te zijn, waardoor voor hen een passende context kan worden gecreëerd.
De meerwaarde van HSP in beroepen
Hoogsensitiviteit is daarom in bepaalde beroepen echt een meerwaarde. Als auteur voel je goed aan hoe je de dingen moet schrijven. Als docent/leerkracht kan je studenten goed lezen, inschatten wat ze nodig hebben, voel je aan hoe je dingen moet uitleggen of hoe je de kalmte in de zaal/klas brengt. Als wetenschapper zie je unieke verbanden en zorg je voor innovatie. Als verpleegkundige kan je een leven redden doordat je voelt dat er iets niet klopt met een patiënt.
Als arts kan je oog voor detail in combinatie met een holistische kijk ervoor zorgen dat iemand na een jarenlange zoektocht eindelijk een juiste diagnose krijgt. Als militair kan je het verschil maken doordat je de strategie van de vijand doorziet en het terrein goed kan lezen. In de sportwereld kunnen je spelinzicht en veldvisie van jou een topspeler maken. Als muzikant of beeldend kunstenaar kan je mensen intens beroeren door je gevoel voor schoonheid en harmonie, je oog voor subtiliteiten en het kunnen blootleggen van diepere lagen.
Als HSP heb je een aantal talenten die broodnodig zijn in onze huidige maatschappij, zoals samenwerken, mensen verbinden, risico’s goed kunnen inschatten en oog hebben voor innovatie en duurzaamheid. Als je die inzet, kan de groep daar mee van profiteren.
💡 Lees ook: Wat zijn passende banen voor een HSP?
Voorwaarden om te floreren
Er zijn twee grote voorwaarden om te kunnen floreren als HSP: dat je fysiek stresslevel niet chronisch verhoogd is (chronische overprikkeling) en dat je in een passende omgeving leeft en werkt.
Chronische overprikkeling
Bij chronische stress is het zo dat een belangrijk deel van ons brein – de prefrontale cortex – minder goed werkt. Daardoor kan hij zijn taken niet meer naar behoren uitvoeren, namelijk de hogere cognitieve functies en het controleren van onze emoties en impulsen. We krijgen daardoor moeite met plannen en het overzicht bewaren, we handelen chaotisch en lopen van het één naar het ander als een kip zonder kop. In een overprikkelde toestand kunnen we niet meer focussen, we kunnen geen nieuwe informatie opnemen en dus geen nieuwe dingen leren. We hebben moeite met associatief denken en daardoor met het bedenken van oplossingen voor problemen.
Rigide denken en twijfelen bij stress
Ons denken wordt uiterst rigide, onze verbeelding verdwijnt en we gebruiken steeds dezelfde niet-werkende strategieën. We kunnen nog moeilijk keuzes maken en twijfelen tussen de kleinste dingen, omdat we vastlopen in details en nog moeilijk het overzicht kunnen houden. We kunnen de dingen niet meer relativeren of in perspectief plaatsen.
We vatten dingen sneller persoonlijk op omdat we er niet van een afstand naar kunnen kijken. Bij ruzie kunnen we niet meer van perspectief wisselen, we kunnen ons dus niet meer verplaatsen in de positie van de ander. We verliezen ons empathische vermogen, reageren bot en afstandelijk. We worden prikkelbaar, krijgen een emotionele uitbarsting en doen of zeggen dingen waar we achteraf spijt van hebben.
Onder chronische stress is het dus zo dat de typisch hoogsensitieve kwaliteiten (bv. overzicht, creativiteit, empathie) ondergesneeuwd raken. Zo kan je je hoogsensitiviteit uiteraard niet als een kracht ervaren.
Doorgeschoten HSP kwaliteiten
Daarnaast schieten sommige hoogsensitieve kwaliteiten door onder chronische stress waardoor het valkuilen worden.
- Zo kan oog voor detail ongezond perfectionisme worden.
- Aandacht voor de verwachtingen van anderen wordt pleasen.
- Zelfreflectie wordt zelfkritiek, wikken en wegen wordt besluiteloosheid.
- Diep nadenken wordt piekeren.
- Nood aan voorspelbaarheid wordt rigiditeit…
Dan worden die mooie eigenschappen een last voor jezelf en/of voor anderen in jouw omgeving. Het is dus essentieel om het fysieke stresslevel zo laag mogelijk te houden om optimaal te kunnen floreren als HSP.
💡 Lees ook: 17 valkuilen van HSP
Omgevingssensitiviteit
HSP’s worden meer dan anderen beïnvloed door wat ze meemaken. Zowel de fysieke (bv. licht, geluid) als sociale omgeving (bv. relaties, sociale steun, opvoedingsstijl, omstandigheden en sfeer in de klas of op het werk) heeft een grotere impact op een HSP dan op een niet-HSP. Hoogsensitiviteit wordt daarom in de wetenschappelijke literatuur ook omgevingssensitiviteit genoemd.
Belangrijk om te weten is dat dit zowel geldt voor een positieve als een negatieve omgeving. HSP’s ervaren meer stress in lastige situaties, maar profiteren ook meer van positieve ervaringen. Hoogsensitiviteit werkt dus twee kanten op. Enerzijds zien HSP’s veel meer af van een slechte omgeving dan iemand die minder sensitief is.
In een omgeving die bijvoorbeeld niet veilig is, niet warm, niet ondersteunend, waar ze zichzelf niet mogen/kunnen zijn, ervaren ze beduidend meer stress, angst en psychische klachten dan anderen. Anderzijds profiteren HSP’s meer dan gemiddeld van een ondersteunende omgeving (bv. veiligheid, warmte, erkenning). Ze voelen zich dan extra goed in hun vel, presteren cognitief en sociaal beter dan niet-HSP’s, bloeien op, zijn extra gedreven, enthousiast, energiek, betrokken en inspirerend.
De orchideeën en paardebloemen
Om die reden wordt er ook wel gezegd dat mensen die hoog scoren op sensitiviteit een orchidee zijn en mensen die laag scoren op sensitiviteit een paardenbloem. Paardenbloemen kunnen overal bloeien, zelfs in niet-opportune omstandigheden zoals tussen de straatstenen. Niet-HSP’s doen het altijd redelijk goed, ongeacht hoe de omgeving eruitziet.
Orchideeën daarentegen hebben echt de juiste voedingsbodem nodig: voldoende licht, vocht, voeding, de juiste temperatuur en bodem. In niet-voedende omstandigheden komen er geen bloemen op, maar in voedende omstandigheden floreren ze mooier dan de paardenbloemen.
Om te floreren als HSP is het dus essentieel om te leven en te werken in een context die ondersteunend is.
Sleutels om te floreren als HSP
Om aan de bovenstaande voorwaarden te kunnen voldoen is het belangrijk om je leven passend in te richten. Dat betekent rekening houden met je hoogsensitieve behoeften en grenzen, net zoals je rekening houdt met het hebben van een bleke huid of een voedselallergie.
Het is echt een kwestie van proactief handelen, namelijk problemen voorkomen door je levensstijl, gedrag en keuzes aan te passen aan wat je nodig hebt. Bijvoorbeeld door het inbouwen van hoogsensitiviteit-vriendelijke routines, zoals voldoende hersteltijd inplannen in je dag om je zenuwstelsel te kalmeren. Of aan prikkelbeheer doen door bijvoorbeeld situaties en plekken met veel prikkels te vermijden (bv. drukke supermarkten, cafés met luide muziek, kantoortuinen, lange vergaderingen). Dat vraagt verantwoordelijkheid nemen voor jezelf, duidelijke doelen stellen, hard werk, volhouden en mild zijn voor jezelf wanneer je een minder goede periode hebt.
De drie grote sleutels daarbij zijn: stressbeheer, energiebeheer en het creëren van een passende omgeving.
1. Stressbeheer
Omdat je als HSP een stresssysteem hebt dat sneller, vaker en intenser geactiveerd wordt, is het nodig om daarmee rekening te houden. Enerzijds is het belangrijk om je stressoren te leren kennen en er anders mee om te gaan. Daarnaast is het nodig om je stresssignalen tijdig te leren herkennen en technieken te leren gebruiken om je stresslevel snel te laten zakken (= lichamelijk stressbeheer), zowel preventief (vóór de emmer overloopt) als reactief (als je voelt dat je arousal te veel stijgt).
Lichamelijk stressbeheer betekent dat je vlot je stresshormonen uit je lichaam kan afvoeren door het toepassen van een bewuste ontspannende ademhaling (= via de buik en met een verlengde uitademing) en het ontspannen van je spieren (bv. door beweging). Zo kan je dagelijkse en chronische overprikkeling zoveel mogelijk vermijden en/of snel onderscheppen.
2. Energiebeheer
Als HSP heb je een groter risico op energieverlies. Enerzijds door het stresssysteem in overdrive, anderzijds doordat je diepgaande manier van info verwerken rechtstreeks en onrechtstreeks (bv. door pleasen) ook heel veel energie verbruikt. Om te kunnen floreren als HSP is het dan ook nodig om voldoende verwerkings-, reflectie-, herstel- en alleentijd in te bouwen en om gezonde energiebewuste keuzes te maken in wat je wel en niet doet.
3. Een passende omgeving creëren
Omdat de omgeving op jou als HSP een veel grotere impact heeft dan gemiddeld, is het nodig om zowel op vlak van werk als privé je omstandigheden zo gunstig mogelijk te maken voor jezelf. In welke omgeving kom jij het best tot je recht? Dit gaat over de fysieke omgeving (bv. licht, geluid, drukte, natuur), maar ook over de mensen met wie je veel contact hebt. Het is belangrijk om mensen die energie kosten zo veel mogelijk te mijden en je vooral te omringen met mensen die jou energie geven en jou onvoorwaardelijk accepteren.
Tot slot is het belangrijk dat je vooral dingen doet die bij je passen, omdat ze aansluiten bij jouw talenten en waarden (bv. op vlak van werk). Ben je daarnaast ook een high sensation seeker, multipotential of meer/hoogbegaafd dan impliceert dat ook dat je zorgt voor voldoende variatie, uitdaging en vernieuwing om niet ten prooi te vallen aan frustratie door onderprikkeling.
Kortom
Het is als HSP dus essentieel om je leven zo in te richten dat je in je dagelijkse keuzes rekening kan houden met je specifieke behoeften (bv. hersteltijd), zodat je de valkuilen (overprikkeling, chronische stress en energieverlies) kan omzeilen en de sterke kanten van de eigenschap (bv. creativiteit en intuïtie) op de voorgrond kunnen treden. Dan kan je die bewust gaan inzetten om niet alleen bij jezelf, maar ook bij anderen persoonlijke ontwikkeling te stimuleren en het welzijn te optimaliseren.
Zo kun je eindelijk doen waarvoor je gemaakt bent: floreren als HSP – zelfs in een wereld vol prikkels.
Boek: Hoogsensitief omgaan met stress
In dit boek ontdek je wat hoogsensitiviteit écht is en waarom HSP’s gevoeliger zijn voor stress, energieverlies en burn-outs. Dankzij concrete strategieën leer je omgaan met typische struikelblokken, zoals overprikkeling, onbegrip, emoties overnemen, people pleasing en grenzen aangeven. Ontdek hoe je door energieverlies te beperken weer de schoonheid van hoogsensitiviteit kunt ervaren.
HSP coach Maaike: Ik mocht het manuscript al eerder lezen voor een review op de achterkant van het boek. Het is een compleet naslagwerk over hoogsensitiviteit en stress en de combinatie van beide. Een must read als je hoogsensitief bent om je reacties beter te snappen en het geeft bovendien veel handvatten hoe je er mee om kunt gaan.
Win het boek!
We gaan een exemplaar weggeven. Op Facebook en Instagram kun je meedoen aan de winactie. Welke effectieve tip heb jij voor het omgaan met stress om zo beter te kunnen floreren als HSP? Mocht je geen tip hebben, laat ons dan weten waarom jij het boek goed zou kunnen gebruiken. Deel je tip uiterlijk woensdag 1 november 2023 op een van deze social media kanalen en wie weet win jij het boek.
Séverine Van De Voorde is doctor in de psychologie, klinisch psycholoog, expert hoogsensitiviteit en stress-, veerkracht- en loopbaancoach. Ze is auteur van diverse boeken, waaronder Van stress naar veerkracht en Hoogsensitief omgaan met stress.
Meer info over de boeken, getuigenissen van lezers en andere cursussen en materialen vind je op www.vanstressnaarveerkracht.be.
Bewaar voor later op Pinterest:
Nog geen reacties. Reageer hieronder!