Eenzaamheid en hoogsensitiviteit zie ik in de praktijk soms hand in hand gaan. Hoe dat komt leg ik je in dit artikel uit en ook geef ik tips hoe je daar iets aan kunt doen. Want zeker als eenzaamheid langdurig is gaat het niet vanzelf over. Het begint met bewustzijn en vervolgens (kleine) stappen om de eenzaamheid te doorbreken.
Wat is eenzaamheid?
Eenzaamheid is een gevoel van je onvoldoende of niet verbonden voelen. Je mist dan een hechte emotionele band met anderen. Maar het kan ook zijn dat je minder (waardevol) contact met andere mensen hebt dan je zou willen. Hoeveel contact er nodig is verschilt per persoon.
Sommige mensen zijn graag alleen zonder klachten van eenzaamheid, terwijl anderen met een heel sociaal netwerk toch eenzaam kunnen zijn. Voor HSP’s en bijvoorbeeld hoogbegaafde HSP’s speelt nog een andere factor mee waar ik verderop op in ga. Waar je eenzaamheid onder andere aan kunt merken: gevoelens van leegte, verdriet, angst en zinloosheid en lichamelijke en/of psychische klachten.
Signalen van eenzaamheid
Eentegeneenzaamheid.nl, een initiatief van Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, noemt op haar website de volgende signalen als mogelijke tekenen van eenzaamheid. Daarbij moet worden opgemerkt dat dit geen afvinklijstjes zijn, slechts mogelijke signalen die je bij jezelf of iemand in je omgeving zou kunnen herkennen. De website nuanceert verder dat onderstaande signalen ook een gevolg kunnen zijn van andere problemen.
Lichamelijke signalen
- Verslechterde zelfzorg
- Vermoeidheid
- Hoofdpijn
- Verhoogde spierspanning
- Gebrek aan eetlust
Psychische signalen
- Negatief zelfbeeld en weinig zelfvertrouwen
- Gevoelens van zinloosheid en uitzichtloosheid
- Gevoelens van verlatenheid
- Teleurstelling
- Verdriet
- Boosheid
- Verlies van vertrouwen in andere mensen
Sociale signalen
- Weinig sociale contacten
- Het missen van sociale steun
Gedragsmatige signalen
- Gebrek aan sociale vaardigheden
- Mensen op afstand houden
- Claimgedrag
- Op zichzelf gericht zijn
- Overmatig gebruik of verslaving
Levensgebeurtenissen kunnen een oorzaak zijn van eenzaamheid, zoals:
- Overlijden van een naaste
- Scheiding
- Ziekte of beperking (van iemand zelf of een naaste)
- Verhuizing, migratie of veranderde woonomgeving
- Verlies van baan
- Financiële problemen
Een gebrek aan verbondenheid
Eerder schreef ik al over het belang van verbinding maken als HSP. Hierin stipte ik aan dat het belangrijk is om te kijken naar:
- Verbinding met jezelf
- Verbinding met de ander
Brené Brown’s definitie van verbinding
In haar boek Verlangen naar verbinding, geeft Brené Brown, heeft de volgende definitie van verbinding:
“Verbinding is de energie die bestaat tussen mensen wanneer zij zich gezien, gehoord en gewaardeerd voelen, kunnen geven en ontvangen zonder oordeel en steun en kracht ontlenen aan de relatie.”
Jezelf zien en horen is daarnaast net zo belangrijk als (voldoende) mensen om je heen die jou kunnen horen en zien. Het leven is een samenspel van de relatie met jezelf en die met anderen.
💡 Lees ook: Verbinding maken met anderen als HSP
Eenzaamheid en hoogsensitiviteit
En dat brengt me op de combinatie eenzaamheid en hoogsensitiviteit, want gelet op bovenstaande snap je het misschien al: niet-HSP begrijpen hoogsensitiviteit niet altijd en dit kan voor jou als HSP het gevoel geven dat je niet voldoende gezien wordt. Daardoor kun je een gebrek aan verbinding ervaren.
In de tips verderop leg ik uit hoe je toch in verbinding kunt blijven met de ander. Heb je niet geleerd om rekening te houden met je hoogsensitiviteit of vaak gehoord dat je je aanstelde, dan doet dit de relatie met jezelf meestal geen goed. Ik zie vaak dat HSP’s dan het gevoel hebben dat er iets mis met ze is. In feite ontbreekt de spiegel vanuit de ander voor je hoogsensitiviteit.
Er is niets mis met je als HSP, sommige dingen werken voor jou gewoon anders. Maar soms duurt het jaren voor HSP’s ontdekken dat ze hoogsensitief zijn en opgelucht een zucht van verlichting slaken: ’er is een naam voor en het brein werkt weliswaar anders, maar dat is helemaal geen probleem!’ Sterker nog: in de samenleving heb je als HSP een cruciale en vaak verbindende (!) rol.
Dat wil niet zeggen dat niet-HSP een gebrek hebben: ook zij zijn ‘gewoon’ anders dan een HSP en daar is niets mis mee. Voor HSP’s geldt: duidelijke communicatie over wat je voelt en nodig hebt is cruciaal in verbinding met een niet-HSP.
Hoogbegaafdheid en eenzaamheid
Een klein deel van de HSP’s is ook hoogbegaafd. Ze zijn in de samenleving een behoorlijk kleine groep, slechts 2-3 % van de bevolking is hoogbegaafd. Ca 80-87% daarvan is ook hoogsensitief blijkt uit eerste onderzoeken. Waar hoogsensitieve mensen zich al anders en niet altijd begrepen voelen geldt dit voor hoogbegaafde HSP mogelijk nog veel meer. Hun spiegels in de maatschappij zijn zeer zeldzaam.
Niet alleen de sensitiviteit, maar ook de intelligentie zorgt er namelijk bij een hoogbegaafde HSP voor dat ze de wereld anders beleven dan een niet-HB/HSP. Deze werelden kunnen behoorlijk uiteen liggen. Ben je naast hoogsensitief ook hoogbegaafd dan is inzicht in je ‘hoogbegaafd zijn’ echt een must. Daardoor ontdek je bijvoorbeeld dat verschillen in de communicatie (zoals je snelheid, complexiteit, maar ook intensiteit) met een niet-HB geen onwil is maar onkunde.
HSP tips bij eenzaamheid en hoogsensitiviteit
Omdat verbinding gaat over zowel de verbinding met jezelf als die met de ander en dit een wisselwerking in het leven is, heb ik voor beiden een aantal tips. Kijk daarin wat voor jou werkt.
In het contact met jezelf:
1. Geef aandacht aan je gevoelens
Wat voel je en mogen deze gevoelens er ook zijn? Verbinding met jezelf betekent dat alles van jou er mag zijn. Niemand heeft alleen maar een positieve kant in zichzelf of voelt zichzelf altijd 100% gelukkig. Hoe meer je er helemaal mag zijn, hoe meer je zult merken dat je in verbinding staat met jezelf. Vind je het eng om je gevoelens toe te laten? Schakel dan hulp in, ACT therapie is hier een mooie methode voor die vaak goed bij hoogsensitiviteit aansluit.
💡 Lees ook: Hoogsensitiviteit en hulp vragen
2. Wat heb je nodig?
Ik vermoed dat je regelmatig nadenkt over wat dierbaren om je heen nodig hebben. Maar sta je er ook regelmatig bij stil wat je zelf nodig hebt? Bijvoorbeeld:
- Een knuffel van iemand.
- Een paar uur in de natuur.
- Mijmerend uit het raam staren.
- Een warm kopje thee en fijne zachte deken.
- Even stilte om je heen.
- Je hart luchten bij iemand die even naar je luistert.
- Je energie eruit sporten, kickboksen, rennen enz.
- Positieve input over je hoogsensitiviteit.
- Boekentip: Gelukkig Hoogsensitief van Esther Bergsma en Derk Eimers.
3. Waar word jij blij van?
Doe je genoeg dingen waar je blij van wordt? In het leven van alledag ‘moet’ er vanalles. En zeker als je met je hoogsensitiviteit geneigd bent je te richten op de behoeften van de mensen om je heen, schiet jouw eigen tijd er misschien wel bij in. Ik zie het regelmatig in de praktijk terug en moet mezelf er eerlijkheidshalve ook af en toe aan herinneren. Neem je de tijd voor een serie waar je blij van wordt? Of een bepaald museum waar je kunt genieten van de prachtige kleuren en vormen? En wat dacht je van een concert van muziek waar je even helemaal in op kunt gaan?
Nu ligt het uiteraard wel aan de mogelijkheden die je hebt, dus je moet soms even wat creatiever naar de mogelijkheden kijken die er wél zijn. Zo genoot ik laatst van de inspirerende woorden van psychiater Dirk de Wachter tijdens een online Eindejaarsspecial. Ik realiseerde me ter plekke weer hóe voedend zijn diepgaande woorden voor mij zijn en ze mij geïnspireerd aanzetten tot nieuwe inzichten in het leven en teksten op onder andere deze website. Ik heb dat van tijd tot tijd echt nodig en laad daar helemaal van op.
Psychiater Dirk de Wachter over eenzaamheid:
In het contact met de ander:
4. Deel je gevoelens
Begrip kun je pas krijgen als je deelt wat er binnen in jou leeft. Vind je dat spannend? Begin daar dan je gesprek mee, je geeft dan de ander meteen de mogelijkheid om extra betrokken te luisteren. Belangrijk hierbij is dat degene met wie je je gevoelens en gedachten deelt, veilig voelt. Kortom, iemand die verbonden en betrokken bij je is en begripvol kan luisteren.
5. Geef aan wat je nodig hebt, wees specifiek
Een van de meest belangrijke kenmerken van hoogsensitiviteit is je opmerkzaamheid. Dat wil zeggen dat je veel opmerkt in je omgeving waaronder non-verbale communicatie van de ander. Je hebt met andere woorden sneller in de gaten hoe het met de ander gaat. En automatisch denken we dat anderen dat dus ook zien. Krijg jij geen respons op je eigen subtiele signalen die je uitzendt? Dan lijkt het wel alsof de ander geen begrip voor je wil hebben, maar is dat ook zo? Zeer waarschijnlijk ziet die ander jouw signalen niet tot je duidelijk gaat aangeven wat je nodig hebt.
6. Vul niet in maar check na
Door je opmerkzaamheid kun je ook geneigd zijn signalen anders te interpreteren. Zeker als je ook last hebt van afwijzingsgevoeligheid. Check dus even of je gedachten ook kloppen. Voor de hoogbegaafde HSP geldt dat ze door hun snelheid van denken zelfs extra risico lopen op te snelle conclusies. Voor hen geldt naast het checken ook het aandachtspunt om extra stil te staan bij je gevoelens en niet alles te willen fixen (niet alles is op te lossen 😉). Uitgaan van je eigen ideeën zonder check kan ervoor zorgen dat je jezelf gaat isoleren en de combinatie eenzaamheid en hoogsensitiviteit versterken.
7. Zoek gelijkgestemden
Hoewel ook een niet-HSP begrip voor je kan hebben wanneer je je gevoelens deelt en aangeeft wat je nodig hebt, is contact met iemand die je met een half woord snapt natuurlijk heel fijn. Het is voor de verbinding met de ander niet perse nodig, maar deze spiegels zijn voor je sensitiviteit en bij hoogbegaafde HSP ook voor je hoogbegaafde brein, dus zeker heel belangrijk in je leven.
8. Vind je het lastig om verbinding te maken of houden?
Soms lukt het niet goed om verbinding met anderen te maken of te houden. Dit kan een uitdaging zijn voor onder meer HSP KOPP (KOPP staat voor kind van ouder met psychische problemen) en HSP’s met trauma’s.
Je kunt dit bijvoorbeeld merken aan een of meerdere van onderstaande punten:
- Doordat je het lastig vindt om erop te vertrouwen dat de ander het beste met je voorheeft en ook weleens een fout maakt, maar jou niet direct (volledig) afwijst.
- Dat je het gevoel hebt dat je vaak moet vechten voor je mening of je recht of het gevoel dat de wereld tegen je is.
- Je geneigd bent om je terug te trekken, zodra het spannend wordt (en je misschien spijt hebt van iets dat je gezegd hebt, bang voor eventuele consequenties).
Als je dit herkent kan het belangrijk zijn om professionele hulp te zoeken, zodat je hierin kunt helen en kunt leren leven met de littekens die zijn ontstaan. Bovendien kunnen eenzaamheid en hoogsensitiviteit hierdoor goed hand in hand gaan. Coaches zijn in deze gevallen niet altijd toereikend in hun begeleiding. Gelukkig zijn er steeds meer therapeuten en psychologen die zich tegenwoordig ook verdiepen in hoogsensitiviteit. Het is altijd een goed idee om van tevoren te checken of er ruimte is voor je hoogsensitiviteit.
Bijvoorbeeld via vind-een-therapeut.nl/, je kunt dan HSP aanvinken. Voor hoogbegaafde HSP’s geldt dat een begeleider met specialisatie in hoogbegaafdheid vaak cruciaal is. Je kunt deze bijvoorbeeld in de hulpverlenerslijst van het ihbv.nl vinden.
Meer lezen over eenzaamheid?
Is eenzaamheid echt zo’n probleem? Waarom dan wel? Was dat altijd al zo? Wie raakt het? Hoe zou je dat dan kunnen aanpakken? Dat zijn enkele van de vragen die dit boek beantwoordt. De auteur neemt je mee op een tocht langs wetenschap, praktijkvoorbeelden en theorie, om uit te komen bij een toekomstperspectief voor minder eenzaamheid en meer verbinding. Bestellen >>
Vond je dit leuk? Deel met anderen:
Bewaar voor later op Pinterest:
Nog geen reacties. Reageer hieronder!