Als HSP ervaar je emoties vaak intenser dan een niet-HSP. Een van de uitdagingen die je dan kunt tegenkomen in combinatie met eerdere negatieve ervaringen in je leven, is afwijzingsgevoeligheid. Dit is de angst om afgewezen te worden of kritiek te ontvangen, wat een behoorlijke impact kan hebben op je eigenwaarde en sociale leven. In dit artikel lees je een aantal kenmerken van afwijzingsgevoeligheid bij HSP.
In dit artikel:
- Wat is afwijzingsgevoeligheid/Rejection Sensitivity?
- Het verschil tussen afwijzingsgevoeligheid en hoogsensitiviteit
- 21 kenmerken van afwijzingsgevoeligheid bij HSP
💡 Lees ook: Een ode aan hoogsensitiviteit
Wat is afwijzingsgevoeligheid/Rejection Sensitivity?
Afwijzingsgevoeligheid, wat ook wel Rejection Sensitivity wordt genoemd, verwijst naar een sterke gevoeligheid voor afwijzing of de angst hiervoor die voortkomt uit eerdere (soms onbewuste) ervaringen met afwijzing. Het kan je er in dat geval toe brengen sociale situaties te vermijden, voortdurend bevestiging te zoeken of gesprekken eindeloos na te analyseren.
De angst voor afwijzing kan zo diepgeworteld zijn dat het je dagelijks leven beïnvloedt, zelfs wanneer er geen duidelijke reden is om afwijzing te verwachten. Je kunt daardoor sterker emotioneel reageren op situaties en te veel gaan vermijden in je leven.
Het verschil tussen afwijzingsgevoeligheid en hoogsensitiviteit
Hoogsensitiviteit is een karaktereigenschap waarmee je wordt geboren en die zich kenmerkt door een grotere opmerkzaamheid en diepgaande verwerking in het brein. Hierdoor zie je meer details, maak je weloverwogen keuzes waarbij je ook de belangen van anderen meeneemt en anticipeer je vaak meer stappen vooruit. Dit brengt mooie talenten met zich mee en hoeft helemaal geen probleem te vormen.
Hoewel het hoogsensitieve brein vele voordelen heeft, is het onder bepaalde omstandigheden ook vatbaarder voor stress en afwijzingsgevoeligheid. Dit laatste ontstaat vaak door ervaringen waarin afwijzing heeft gespeeld. Je wordt er dus niet mee geboren.
21 kenmerken van afwijzingsgevoeligheid bij HSP
1. Gevoeligheid voor kritiek
Een negatieve opmerking kan hard aankomen en als een persoonlijke aanval voelen. Kritiek, zelfs als het constructieve feedback is, kan veel met je doen en je onzeker maken.
2. Defensief reageren
Als gevolg van je aangevallen voelen, kun je defensief reageren op kritiek of feedback. Dit kan zich uiten in je direct gaan verantwoorden, ontkennen van fouten, of overdreven emotioneel reageren. Het is een manier om jezelf te beschermen tegen emotionele pijn, maar maakt helaas de communicatie vaak ingewikkelder dan nodig.
3. Overmatig piekeren over sociale interacties
Na een gesprek blijf je vaak piekeren over wat je hebt gezegd en of je iets verkeerd hebt gedaan. Je vraagt je af of je misschien iemand hebt gekwetst of dat je het misschien beter anders had kunnen verwoorden, ook al is daar niet noodzakelijkerwijs een duidelijke aanwijzing voor.
4. Vermijden van confrontatie
Uit angst voor afwijzing of kritiek, vermijd je vaak confrontaties of moeilijke gesprekken, zelfs als het belangrijk is om voor jezelf op te komen.
5. Intense emoties bij afwijzing
Wanneer je geconfronteerd wordt met afwijzing of kritiek, kunnen je emoties intens zijn. Je kunt je diep gekwetst, verdrietig, boos of bang voelen, en het kan lang duren voordat je je weer beter voelt.
💡 Lees ook: Ben je gevoelig voor afwijzing als HSP?
6. Veel bezig zijn met de goedkeuring van anderen
Als HSP met afwijzingsgevoeligheid ben je vaak op zoek naar bevestiging en waardering. Omdat je met je HSP brein ook stilstaat bij de belangen van anderen, wil je anderen (extra) graag tevreden stellen en kunt je onzeker voelen als je geen positieve feedback krijgt.
7. Negatieve feedback persoonlijk opvatten
Kritiek voelt vaak als een aanval op wie je bent, in plaats van een opmerking over je gedrag. Hierdoor kun je feedback persoonlijk opvatten en aan jezelf als persoon gaan twijfelen.
8. Te veel verontschuldigen
Veel HSP met afwijzingsgevoeligheid verontschuldigen zich vaak, ook wanneer dat feitelijk niet nodig is of hier eigenlijk een verontschuldiging van de ander op zijn plaats is. Dit komt voort uit de angst om anderen teleur te stellen of afgewezen te worden.
9. Angst voor afwijzing zonder duidelijke reden
Ook zonder directe aanleiding kun je bang zijn dat anderen je zullen gaan afwijzen. Dit kan zich uiten in onzekerheid of zelfs angst in relaties, ook als er geen sprake is van problemen. Je vindt het dan bijvoorbeeld lastig om je eigen mening te uiten, zeker als je weet dat deze afwijkt van de mening van de ander.
10. Onzekerheid in relaties
Je kunt je onzeker voelen in relaties, omdat je bang bent dat anderen je uiteindelijk zullen afwijzen of dat ze je minder waarderen dan je denkt. Uit voorzorg om daarin gekwetst te worden, stel je je al in op de (mogelijke) afwijzing.
11. Moeite met groepen
Als HSP kun je in z’n algemeenheid meer moeite hebben met groepen. 1 op 1 contact of hele kleine groepjes zijn vaak prettiger. Een van de kenmerken van afwijzingsgevoeligheid bij HSP met groepen is het gevoel om er niet bij te horen. Zelfs in groepen waar je welkom bent, kun je je soms buitengesloten voelen. Dit kan voortkomen uit de angst dat anderen je niet leuk vinden.
12. Doemscenario's over afwijzing
Een hoogsensitief brein bekijkt eerst alle opties voordat het in actie gaat. Heb je afwijzing meegemaakt in je leven? Dan is dat een hele reële optie geworden die je ook meeneemt in je overwegingen. Ongeacht of het (nu) nog realistisch is of niet. Je stelt je dan de mogelijke afwijzing voor, zelfs als er geen enkele reden is om die te verwachten. Deze doemscenario’s kunnen zo realistisch lijken dat ze je stemming beïnvloeden.
13. Overanalyseren van gesprekken
Met afwijzingsgevoeligheid als HSP kun je de neiging hebben om gesprekken te overanalyseren en elk woord of gebaar te interpreteren. Dit kan leiden tot onnodige zorgen en eindeloos piekeren over dingen die zijn gezegd. Hoe bedoelde ze dat? Ben ik wel goed overgekomen? Etcetera.
14. Opmerkingen verkeerd interpreteren
Als HSP heb je een sterk ontwikkeld gevoel voor nuances in gesprekken, wat ertoe kan leiden dat je neutrale of goedbedoelde opmerkingen van anderen verkeerd interpreteert. Wat voor de ander misschien een simpele observatie of opmerking is, kan door jou worden opgevat als kritiek of afwijzing.
Bijvoorbeeld, een terloopse opmerking als “Je ziet er vandaag moe uit” kan door jou gezien worden als een indirecte negatieve beoordeling van je uiterlijk of inzet, terwijl de ander dit wellicht helemaal niet zo bedoelde. Deze overinterpretatie ontstaat vaak door je gevoeligheid voor sociale signalen en de diepgewortelde angst voor afwijzing, waardoor je extra alert bent op negatieve feedback die er misschien helemaal niet is.
15. Perfectionisme om afwijzing te voorkomen
Om kritiek of afwijzing te vermijden, streef je naar perfectie. Fouten maken voelt als een persoonlijke mislukking, waardoor je vaak te hard voor jezelf bent.
16. Fysieke reacties op emotionele pijn
Afwijzing kan niet alleen emotionele, maar ook fysieke reacties veroorzaken, zoals hoofdpijn, buikpijn, spanning of een versnelde hartslag.
17. Laag zelfbeeld
HSP’s met rejection sensitivity kunnen vaak een laag zelfbeeld ontwikkelen door de constante angst om afgewezen te worden. Dit komt doordat elke vorm van kritiek, afwijzing, of zelfs een neutrale opmerking, diep persoonlijk wordt opgevat. Hierdoor begin je te twijfelen aan je eigen waarde, vooral wanneer je vaker negatieve signalen denkt op te vangen in sociale interacties. Deze onzekerheid leidt ertoe dat je jezelf negatief beoordeelt en je tekortkomingen uitvergroot. Het resultaat is een vicieuze cirkel: hoe meer je bang bent voor afwijzing, hoe meer je jezelf bekritiseert, wat je zelfvertrouwen verder ondermijnt en de angst voor afwijzing versterkt.
18. Vermijden van nieuwe situaties of mensen
De angst voor (mogelijke) afwijzing kan ervoor zorgen dat je nieuwe sociale situaties uit de weg gaat. Je vermijdt bijvoorbeeld nieuwe vriendschappen of bepaalde evenementen om te voorkomen dat je gekwetst zou kunnen worden.
19. Tevreden stellen van anderen ten koste van jezelf
Je cijfert jezelf weg om anderen tevreden te stellen, zelfs als dat betekent dat je je eigen behoeften negeert. Dit komt voort uit de wens om afwijzing te vermijden en op deze manier jezelf te beschermen.
20. Impulsief reageren op afwijzing
Wanneer je het gevoel hebt afgewezen te worden, kun je impulsief reageren met boosheid, terugtrekking of extreme emotionele uitingen. Hier kun je achteraf spijt van hebben.
21. Moeite met het aangaan van nieuwe relaties
Eerdere ervaringen met afwijzing kunnen je ervan weerhouden om nieuwe relaties aan te gaan, omdat je bang bent opnieuw gekwetst te worden.
Tot slot
Zoals je kon lezen zijn er heel wat kenmerken van afwijzingsgevoeligheid bij HSP. Misschien herken je er een aantal, of ervaar je ze zelfs wel allemaal. Het kan zich uiten in verschillende gedragingen en gevoelens, zoals overmatige angst voor kritiek, verkeerd interpreteren van opmerkingen, defensief reageren, en het ontwikkelen van een laag zelfbeeld. Deze kenmerken beïnvloeden niet alleen hoe je jezelf ziet, maar ook hoe je relaties en sociale interacties ervaart.
Hoewel afwijzingsgevoeligheid een uitdaging kan zijn, biedt het ook kansen voor zelfontwikkeling en groei. Het herkennen van deze patronen is een belangrijke stap voor je groei. Met de juiste copingstrategieën, zoals meer begrip voor afwijzingsgevoeligheid, zelfcompassie en het ontwikkelen van emotionele veerkracht, kun je leren om minder te leven vanuit je rejection sensitivity en meer te leven vanuit je behoeften en waarden als HSP.
Bewaar voor later op Pinterest:
Nog geen reacties. Reageer hieronder!