Wat zijn de kenmerken van onderprikkeling? Vaak gaat het bij hoogsensitiviteit al gauw over overprikkeling. Want hoewel dit geen typisch HSP kenmerk is, kan het wel een lastig gevolg zijn van een hoogsensitief brein wat te veel prikkels te verwerken krijgt. Onderprikkeling is minstens zo lastig, maar veel minder bekend. In dit artikel leer je daarom hoe je onderprikkeling bij HSP kunt herkennen en hoe je er het beste mee om kunt gaan.
- Wat is onderprikkeling bij HSP?
- Kenmerken van onderprikkeling bij HSP
- Tips voor onderprikkeling
Onderprikkeling en hoogsensitiviteit
Onderprikkeling bij HSP treedt op wanneer er een tekort is aan prikkels of wanneer de prikkels niet voldoende aansluiten bij jouw behoeften als HSP. Onderprikkeling kan leiden tot gevoelens van verveling, lusteloosheid, lethargie, prikkelbaarheid, frustratie of stress. Uiteindelijk kan het zelfs uitmonden in een bore-out waarbij werken, net als met een burn-out, (tijdelijk) niet meer lukt. In de praktijk komen geregeld onderprikkelde HSP’s binnen die denken dat ze overprikkeld zijn. Ze zijn hun leven steeds meer gaan inperken en lopen vervolgens vast, denkend dat ze niets (meer) aankunnen. Het tegendeel is waar, ze hebben dan eigenlijk activatie nodig, maar wel de juiste activatie die aansluit bij je behoeften.
HSS / hoogbegaafd
HSP’s die sneller last hebben van onderprikkeling zijn de HSS (high sensation seekers) en hoogbegaafde HSP’s. Zij moeten voldoende uitgedaagd worden in hun avontuurlijke en veelzijdige behoeften (HSS) en de snelwerkende creatieve breinen, die sneller door de stof heen zijn (hoogbegaafdheid) en vaak ook meer afwisseling nodig hebben.
💡 Lees ook: HSP en snel verveeld Lees de kenmerken van HSS
Kenmerken van onderprikkeling bij HSP
Hoe herken je onderprikkeling? Hieronder een aantal symptomen van onderprikkeling op een rijtje.
- Vermoeidheid en lusteloosheid
- Moeite met concentratie en focus
- Verhoogde sensorische gevoeligheid
- Zoektocht naar nieuwe prikkels
- Overmatige verbeelding
- Verhoogde gevoeligheid in sociale situaties
- Vatbaarheid voor verslavingen
Vermoeidheid en lusteloosheid
Een van de meest voorkomende kenmerken van onderprikkeling is een gevoel van vermoeidheid en lusteloosheid, zelfs na voldoende rust. Je bent niet vooruit te branden en je hebt nergens zin in. Je moet jezelf echt naar werk of taken slepen.
Moeite met concentratie en focus
Wanneer je als HSP onderprikkeld bent, kan het moeilijk zijn om je te concentreren en gefocust te blijven op taken of activiteiten die weinig stimulatie bieden. Dit kan leiden tot uitstelgedrag, energieverlies en frustratie.
Verhoogde sensorische gevoeligheid
Onderprikkeling kan de gevoeligheid van een HSP verhogen voor bepaalde prikkels die normaal gesproken niet als problematisch worden beschouwd. Dit kan leiden tot overgevoeligheid voor geluiden, licht of andere sensorische prikkels.
Zoektocht naar nieuwe prikkels
Onderprikkeling kan leiden tot een constante zoektocht naar nieuwe prikkels. Je kunt je dan ook onrustig voelen en steeds op zoek zijn naar nieuwe activiteiten of ervaringen om aan je behoefte aan prikkels te voldoen. Als je niet weet waar je het moet zoeken kan je hier gestrest van raken omdat je het wellicht zoekt in dingen die feitelijk niet bij jouw behoeften aansluiten.
Overmatige verbeelding
Wanneer een HSP onderprikkeld is, kan dit leiden tot een overactieve verbeelding. Je kunt dan gaan dagdromen of je gedachten dwalen tijdens een gesprek of lesuur af omdat de externe omgeving niet genoeg stimulatie biedt of te langzaam gaat. Je weet dan allang wat iemand wil gaan zeggen of hoe een film gaat aflopen. Of je gesprekspartner vertelt een oninteressant en/of oeverloos lang of té gedetailleerd verhaal. Jij bent allang afgedwaald of gewend geraakt om vooral in je eigen hoofd en bubbel te leven.
Verhoogde gevoeligheid in sociale situaties
Sociale onderprikkeling is een van de minder bekende kenmerken van onderprikkeling. Je kunt onzeker raken of zelfs gevoelig worden voor afwijzing omdat de ander jou niet voldoende kan prikkelen. Hij of zij beantwoordt jouw behoeften onvoldoende waardoor je je anders kunt gaan voelen en weinig energie haalt uit gesprekken. Dit is bijvoorbeeld een bekend fenomeen bij HSP’s met de koetjes en kalfjes gesprekken op bijvoorbeeld op verjaardagen. De behoefte van HSP’s is vaak diepgang in de gesprekken. Hoogbegaafde HSP’s in de praktijk worstelen vaak met hun (complexe) creatieve brein en denktempo wat veelal niet voldoende beantwoord wordt. Hierdoor kan onbegrip aan beide kanten ontstaan en kun je ook sociaal onderprikkeld raken.
Vatbaarheid voor verslavingen
Verslavingsgedrag prikkelt je beloningssysteem en activeert je tijdelijk en/of het dempt je gevoelens van verveling, frustratie, onrust en stress. Althans, tijdelijk. Omdat de kern niet wordt aangepakt, blijf je het steeds weer nodig hebben en beland je in een vicieuze cirkel.
Denk bijvoorbeeld aan:
– Overmatig gebruik van suikerrijk voedsel en snacks.
– Overmatig drinken van koffie.
– ‘Bingewatchen’ van series op bijvoorbeeld Netflix.
– Overmatig gebruik van (soft)drugs en alcohol.
💡 Lees ook: Hoogsensitiviteit en het weer, dit is de impact
Tips voor onderprikkeling
Bewustwording
Het herkennen van de kenmerken van onderprikkeling is de eerste stap naar het effectief omgaan ermee. Door je bewust te zijn van je behoefte aan activatie, kun je proactief stappen ondernemen om ermee om te gaan.
Creëer een stimulerende omgeving
Richt je omgeving zo in dat deze voldoende stimulatie biedt voor jouw behoeften. Dit kan betekenen dat je regelmatig nieuwe activiteiten toevoegt, je omringt met inspirerende mensen, zingevende informatie of activiteiten of jezelf blootstelt aan verschillende soorten kunst en cultuur.
Zelfzorg
Zelfzorg is essentieel voor het omgaan met onderprikkeling. En dit betekent dus niet automatisch stilzitten op een bank om tot rust te komen. Leer waar je positief geactiveerd van raakt, zoals:
– voldoende beweging (waar je bijvoorbeeld je ei in kwijt kunt)
– diepgang & zingeving
– voldoende afwisseling
Zorg dat je dit voldoende in je leven toepast. Zie ook het ideale me-time recept.
Stel grenzen
Leer om grenzen te stellen en jezelf te beschermen tegen onderprikkeling. Blijf ergens niet te lang als je er onvoldoende tot geen energie van krijgt en investeer in plaats daarvan meer in plekken, mensen en activiteiten die je wel energie geven. Stel ook grenzen aan het aanpassen naar wat je denkt dat anderen van je verwachten of hoe iets zou horen bijvoorbeeld. Kies wat voor jou werkt.
Zoek professionele hulp
Als onderprikkeling structureel belemmeringen veroorzaakt in je dagelijks leven, aarzel dan niet om professionele hulp te zoeken. Een gespecialiseerde coach of therapeut die bekend is met onderprikkeling kan je hierbij ondersteunen.
Verder verdiepen in onderprikkeling bij HSP? Lees dan ook:
💡 Lees ook: Onderprikkeling bij HSP
Bewaar voor later op Pinterest:
