Welke wetenschappelijke HSP weetjes zijn er? Er wordt steeds meer onderzoek naar hoogsensitiviteit gedaan. Zo is hoogsensitiviteit inmiddels wetenschappelijk aangetoond door hersenscans in een fMRI en wordt er in allerlei onderzoeken gekeken naar de voor- en nadelen van hoogsensitiviteit. In dit artikel vind je een aantal van deze wetenschappelijke HSP feiten. Handig als je weleens wat termen hoort vallen en je afvraagt wat daarmee bedoelt wordt. En je ben zo meteen ook op de hoogte van de huidige wetenschappelijke stand van zaken.
1. Sensory processing sensitivity
Hoogsensitiviteit (HSP) wordt wetenschappelijk onderzocht onder de naam sensory processing sensitivity (SPS). Zoek je dus naar onderzoeken gebruik dan deze term in bijvoorbeeld researchgate.
💡 Wetenschappelijke HSP info: sensory processing sensitivity is niet hetzelfde als sensory processing disorder (Engels).
2. Hoogsensitiviteit wetenschappelijk aangetoond
Uit onderzoek blijkt dat hoogsensitieve personen onder de fMRI-scanner anders reageren dan niet-HSP’s. Van Hoof: “wat we zien, is dat de hersenen van HSP’s onder de fMRI-scanner bij een bepaalde opdracht in meer gebieden oplichten dan die van de niet-HSP’s. Dat noemen we diepgaande verwerking.”
HSP’s denken dus niet zoals niet-HSP’s. Hun hersenen functioneren anders. Hoogsensitieve mensen krijgen daardoor vaak te horen dat ze de dingen te complex maken, dat ze veel te ver gaan met hun interpretaties en omdat ze tot een minderheidsgroep behoren, zijn ze ‘raar’”.
💡 Wetenschappelijke HSP info: Het gaat om dit onderzoek uit 2014 (Engels)
3. Pause-to-check
Elaine Aron benoemt de diepgaande verwerking bij hoogsensitieve mensen als het pause-to-check systeem. Eerst wil je de situatie bekijken (observeren) en mogelijke gevolgen overzien (kansen en risico’s inschatten) alvorens je in actie komt.
💡 Lees ook: waarom HSP eerst even op de rem gaan staan
4. BIS en BAS gedragssystemen
Bij hoogsensitiviteit wordt wetenschappelijk ook wel gesproken over het model van Gray dat twee hypothetische biologische hersensystemen onderscheid: het behavioral inhibition system (BIS) en het behavioral activation system (BAS).
Het BAS, het gedragsactiverende systeem, is volgens Gray gevoelig voor beloningen en zet aan tot verkennende actie terwijl het BIS, het gedragsremmende systeem, gevoelig is voor straffen en juist een remmende of vermijdende functie heeft. Mensen met een sterke BIS zijn gevoeliger voor angst en depressie waar mensen met een sterk BAS juist impulsiever zijn.
Elaine Aron en Arthur Aron vullen daarbij aan dat het BIS mogelijk ook gevoelig is voor nieuwe stimuli (prikkels). Hoogsensitieve mensen zouden als copingstrategie overprikkeling vermijden vanuit het BIS.
5. Depressie-gen | 5-HTTLPR-gen
Deense onderzoekers ontdekten dat de korte variant van het 5-HTTLPR-gen vaker bij hoogsensitieve personen voorkomt. Dit gen kent 3 varianten, waaronder een korte variant. Deze korte variant maakt vatbaarder voor ervaringen uit de omgeving en sociale factoren, maar het gen heeft ook voordelen want het zorgt er ook voor dat je beter functioneert onder positieve omstandigheden (ook wel vantage sensitivity genaamd).
💡 Wetenschappelijke HSP info: Hier vind je een onderzoek (in het Engels) naar de relatie tussen sensory processing sensitivity (HSP) en de korte variant van het 5-HTTLPR-gen.
💡 Lees ook: Kun je op latere leeftijd hoogsensitief worden?
6. Het vijf-factoren model
Tijdens het HSP symposium op 18 september 2018 dat werd gehouden op het Donders Instituut in Nijmegen, bracht professor Patricia Bijttebier (KU Leuven) het vijf-factoren model (De Big Five) ter sprake. Met dit model waarbij als meetinstrument de Neuroticism-Extraversion-Openness Personality Inventory Revised (of NEO-PI-R) werd gebruikt werden de eerste bevindingen genoemd: hoogsensitiviteit lijkt een blend te zijn uit verschillende persoonlijkheidsdomeinen (voornamelijk neuroticisme, introversie en openheid).
7. HSP ook bij dieren
Bij dieren is ook onderzoek gedaan naar gevoeligheid (ook wel omschreven als waakzaam & voorzichtig). Bij meer dan 100 diersoorten is eenzelfde percentage van 15-20% sensitieve dieren per soort gevonden. Het lijkt erop dat deze groep voor het overleven van de soort een belangrijke functie heeft. Elaine Aron beschrijft in haar boek, Hoogsensitieve Personen, dat hoogsensitieve mensen in vroegere tijden de typische ‘ raadgevers’ onder de bevolking waren die bekeken of het weer en andere omstandigheden veilig en gunstig genoeg waren om te gaan jagen of vechten.
8. Orchideeën en paardenbloemen
Hoogsensitieve mensen worden weleens vergeleken met een orchidee: kwetsbaar in slechte omstandigheden, maar een prachtige bloem bij de juiste zorg en in de juiste omgeving. Bij niet-HSP kinderen wordt wel gesproken over paardenbloemen. Alsin: weerbaar onder alle omstandigheden.
💡 Wetenschappelijke HSP info: Onderzoek uit 2018 door oa Aron en Aron naar paardenbloemen, tulpen en orchideeën (hoge, medium en lage sensitiviteit)
9. Hoogsensitiviteit een last of kracht?
Uit onderzoek (van Hoof) blijkt dat er twee groepen hoogsensitieve mensen zijn: de ene groep ziet hoogsensitiviteit vooral als talent terwijl de andere groep het vooral als last ervaart. Dit heeft te maken met je gevoeligheid voor afwijzing (rejection sensitivity). De laatste groep is in feite constant extra alert en op zoek naar bewijs voor (mogelijke) afwijzing. Dit kost veel energie en heeft vaak een reactieve houding tot gevolg.
💡 Gelukkig kun je dit weer ombuigen en zie ik dit in mijn praktijk ook veel gebeuren. Lees ook dit artikel over 7 fases naar een positieve HSP flow.
10. Verslavingsgevoeligheid
In Europa wordt momenteel onderzoek gedaan naar de relatie tussen hoogsensitiviteit en verslavingsgevoeligheid. Geen gek idee aangezien stress mensen vatbaarder maakt voor verslavingen aldus dr. Judith Homberg (Radboud Nijmegen).
💡 Wetenschappelijke HSP info: Hier lees je het interview ‘Hooggevoeligheid als kwetsbare factor bij middelengebruik’ met dr. Judith Homberg.
11. Hoogsensitiviteit en psychische problemen
Aan de University of Alicante werd begin 2021 een onderzoek gepubliceerd naar psychische problemen in relatie tot hoogsensitiviteit. Uit de resultaten van een aantal studies bleek onder andere dat bij psychische problemen zoals angst en depressie, regelmatig in verband konden word gebracht met hoogsensitiviteit.
💡 Wetenschappelijke HSP info: Je kunt het onderzoek hier vinden
Op de hoogte blijven van nieuwe wetenschappelijke inzichten?
Er is een nieuwe internationale website gelanceerd onder leiding van professor Michael Pluess, waarop je de nieuwste wetenschappelijke inzichten kunt lezen: https://sensitivityresearch.com
Vond je dit leuk? Deel met anderen:
Bewaar voor later op Pinterest:
3 Reacties
Fijn om te lezen dat wetenschappelijk is bewezen dat HSP anders werkende hersenen heeft.
Ik heb me altijd een soort kneusje gevoeld. Een beetje mislukt. Ondanks( of misschien wel dankzij ) de vele hobbels , die ik heb moeten nemen in het verleden en gezien hoe ik nu functioneer met HSP trek ik de conclusie dat ik niet zwak ben, maar oersterk !
Net wat ik zocht, wetenschappelijke artikels over hoogsensitiviteit. Het geeft mijn HSP zijn bestaansrecht, iets waar ik mee aan de slag kan en het beste moet uit halen. Het haalt HSP weg uit de ‘geitenwollensokken’ benadering waarin ik me totaal niet thuisvoel. Dit maakt me blij
Voor mij komen deze bevindingen te laat. Hoewel ik al ruim 20 jaar weet dat ik hoogsensitief ben, heb ik er niet echt goed mee kunnen dealen, omdat een groot deel van mijn omgeving het niet begrijpt. Ooit heb ik tijdens mijn werkzame leven een Big-Five test moeten doen en ja, ik scoorde inderdaad hoog op neuroticisme, introversie en openheid voor ervaringen. Dat werd uitgelegd als instabiliteit. Ik zou niet geschikt zijn om met mensen te werken, zou onbetrouwbaar zijn op dat punt. Ik kon wel huilen. Dat heeft mijn loopbaan negatief beïnvloed. Van HSP hadden deze psychologen nog nooit gehoord. Inmiddels ben ik gepensioneerd en verbitterd.