Heb jij je hele leven al het gevoel dat je anders bent en wil je er juist graag bij horen? Ik ga in dit artikel aan de hand van oa het werk van Brené Brown diepgaand in op de behoefte om erbij te horen en je hoogsensitiviteit. Het hebben van verbinding of het gebrek eraan is namelijk niet zomaar iets: het kan een behoorlijke impact op je leven hebben. Zowel positief als bij een gebrek eraan: negatief.
De behoefte om erbij te horen en aan verbinding
Voor alle mensen is verbinding maken met een ander belangrijk. We zijn niet als kluizenaars geboren en functioneren het best in een groep. Als je anders bent, zoals hoogsensitieve mensen vaak (in het verleden hebben of nu nog) ervaren, kan dat het gevoel geven dat er onvoldoende verbinding is. Dat komt omdat de behoefte om bij de groep te horen een hele belangrijke oerbehoefte van elk mens is. Immers, vroeger toen we nog jagers-verzamelaars waren vergrootte het je kansen op overleven aanzienlijk om bij de groep te horen.
De definitie van erbij horen volgens Brené Brown
Brené Brown, heeft in haar leven veel geworsteld met haar anders zijn. Ze definieert de behoefte om erbij te horen als volgt in haar boek De moed van imperfectie:
“De behoefte om erbij te horen is het aangeboren menselijke verlangen om deel uit te maken van een groter geheel. Omdat dit zo’n primaire behoefte is, proberen we daar vaak aan te voldoen door ons aan te passen en te streven naar goedkeuring, maar in plaats van dat dat helpt, staat dat het gevoel erbij te horen eerder in de weg. We horen er namelijk pas echt bij wanneer we ons authentieke, imperfecte zelf aan de wereld laten zien, en dat betekent dat ons gevoel erbij te horen nooit groter kan zijn dan de mate waarin we onszelf accepteren.”
Amen Brené, dit is ook mijn eigen ervaring en wat ik in de praktijk zie gebeuren: wees wie je bent en je zult merken dat je:
- je veiliger voelt.
- gevoelens er meer mogen zijn en je minder piekert.
- veel beter verbinding met jezelf en daarmee ook met de ander kunt maken.
- veel minder energie kwijt bent door jezelf anders voor te doen.
- Je meer keuzes maakt die bij je passen.
- leven er een stuk leuker op wordt.
En, voegt ze er in haar boek Verlangen naar verbinding aan haar bovenstaande definitie toe: “Als we onszelf willen zijn, betekent dat soms dat we de moed moeten zien te vinden om alleen te staan, helemaal alleen.”
Die laatste zin is ook mijn eigen persoonlijke ervaring. Ik heb namelijk in mijn leven meerdere malen voor moeilijke keuzes gestaan waardoor ik mensen in mijn leven verloren ben. Ik móest ze maken om mezelf niet te verliezen.
Ik kan niet anders zeggen dan dat ik me dan soms even helemaal alleen voelde, maar op de lange termijn ben ik mezelf er nog iedere dag dankbaar voor. Want het gaf me daardoor de mogelijkheid om te groeien en beter verbinding te maken met mijn eigen behoefte en verlangens.
Bovendien ben ik minder bang voor tegenslagen, die van tijd tot tijd in ieders leven wandelen, want ik vertrouw (inmiddels) blindelings op mijn kracht. De ervaring heeft mij keer op keer geleerd dat ik – al dan niet met ondersteuning van dierbaren in mijn omgeving- prima in staat ben moeilijke keuzes te maken en het hoofd te bieden.
Het gebrek aan verbinding geeft eenzaamheid
We zijn hoe we het ook bekijken, sociale wezens. We hebben verbinding met de ander dus ook nodig. Wat gebeurt er als je te weinig verbinding hebt? Dan ontstaat er eenzaamheid en je brein gaat vervolgens in een overlevingsmodus. Je wil nog wel verbinden, maar het brein gaat je juist beschermen door afstand te creëren.
Angst als oorzaak voor eenzaamheid
Ook kun je minder empathie ervaren en je meer verdoofd gaan voelen. Als dit langere tijd duurt wordt contact zoeken ook steeds lastiger. Het is een negatieve spiraal die doorbroken kan worden door weer contact te gaan maken met anderen. Dat kan heel spannend zijn, Brené Brown stelt dat angst de oorzaak is van eenzaamheid. Angst voor afwijzing, angst voor conflicten, angst om te falen en ga zo maar door.
Angst is vaak een verlammende emotie, zeker als deze om de hoek komt kijken bij (basis)behoeften. Gelukkig is angst vaak ook een slechte raadgever. Met de juiste hulp kun je leren anders met de angst om te gaan, want je kunt hem niet altijd voorkomen maar wel leren om toch in de (juiste) beweging te komen, de positieve spiraal in.
Afwijzingsgevoeligheid – Rejection Sensitivity
Heb je het gevoel dat je er niet bij hoort, dan gaat er in je brein een alarm af. Is dit langere tijd aan de orde geweest (bijvoorbeeld als kind doordat je gepest bent of niet gehoord werd) dan kun je een gevoeligheid voor afwijzing (ook wel Rejection Sensitivity genaamd) ontwikkelen. Je brein gaat dan extra scannen op mogelijk gevaar. Een klein gebaar van een ander, een onhandig woord, een bepaalde blik kan je dan al het gevoel geven dat de ander je afwijst terwijl dit misschien helemaal niet aan de orde is.
Een ander teken is pleasegedrag. Als je merkt dat je je aanpast ten koste van anderen is de kans groot dat je dit doet uit angst voor (mogelijke) afwijzing. Dit kan bij alle mensen, hoogsensitief en niet-hoogsensitief, spelen, maar hoogsensitieve mensen zijn er met hun opmerkzaamheid en diepgaande verwerking extra gevoelig voor. Als je dit herkent is het belangrijk hier iets aan te gaan doen. Bijvoorbeeld in de vorm van HSP coaching. Ik zet dan vaak onder andere ACT (Acceptance and Commitment Therapie) in, maar ook EMDR behandelingen (door een psychotherapeut of psycholoog) kunnen hierbij mogelijk helpend zijn.
De behoefte om erbij te horen en jouw eigen weg
Kies je voor je eigen weg of bewandel je een uitgestippeld pad? Brené Brown haalt in Verlangen naar verbinding daarover deze inspirerende quote van Joseph Campbell aan: “Als je je pad stap voor stap voor je ziet liggen, dan weet je dat het niet jouw pad is. Je maakt je eigen pad met elke stap die je zet. Daarom is het ook jouw pad.”
Je ontkomt bij het bewandelen van je eigen weg niet aan een portie onzekerheid, want je ziet dan niet precies waar je naartoe gaat. Iets wat hoogsensitieve mensen soms geneigd zijn te vermijden door voor zekerheid te kiezen. Je kunt je afvragen of je daar wel echt gelukkig van wordt. Het voelt misschien in zekere zin veilig zo, maar geeft het ook voldoening? Dat kan een handige check zijn of je voor jezelf op het juiste pad zit. Daarbij hoeft natuurlijk niet alles voldoening te geven, als de rode draad van wat je doet jouw maar de betekenis geeft waar je van gaat stralen.
Dicht bij jezelf blijven
Ook met de praktijk maak ik eigen keuzes: Ik schrijf graag dit soort artikelen en ik doe dat al jaren gewoon omdat ik het leuk vind en daardoor iets kan bijdragen. Regelmatig krijg ik mails van mensen dat ze vanuit de artikelen zijn gaan nadenken en gaan kijken wat voor hen specifiek werkt. Sommigen komen dan alsnog in de praktijk omdat er patronen zijn die te diep zitten of er bepaalde vragen spelen, maar een heel groot deel kan er prima genoeg mee uit de voeten en daar ben ik blij om. En het leuke is dat als ze in de praktijk komen ik vaak hoor: ‘Goh, je manier van kijken spreekt me aan, ik herken me hier in, je bent net zo als op de website.’
Verandering van binnenuit
Het klinkt misschien gek, maar als coach ben ik niet zo bezig met doelen stellen (al is een hulpvraag natuurlijk wel de rode draad van een traject). Dit wordt vaak wel veronderstelt bij een coach, maar ik heb gemerkt dat voor verandering op lange termijn werken met doelen en quick fix oplossingen lang niet altijd effectief is. Dus daar ben ik mijn eigen plan in gaan trekken.
Ik richt me in de begeleiding vooral op verandering vanuit de kern. In plaats van slechts de klacht(en) aan de buitenkant aan te pakken, gaan we de diepte in. En het leuke is, door niet met een standaard stappenplan te werken aan een één of ander doel maar juist te kijken naar de onderliggende wortel(s), vinden er diepgaande veranderingen plaats en gaan bepaalde zaken (zoals het stellen van grenzen bijvoorbeeld, maar ook een positiever zelfbeeld) op den duur haast als vanzelf.
💡 Lees ook: Verbinding maken met anderen als HSP
Spiegelen, zo communiceren we met elkaar
Dit is iets wat ik eigenlijk altijd uitleg in de praktijk. Een belangrijk deel van onze verbinding met anderen gaat via communicatie. Dat kan met woorden, maar ook met non-verbale signalen. We spiegelen automatisch aan elkaar terug dat we elkaars beleving en behoeften (h)erkennen. Bijvoorbeeld door begrip te hebben voor de situatie, mee te leven, door betrokkenheid te tonen, een arm om iemands schouder, een grapje (humor, heel belangrijk!).
We zijn niet hetzelfde
Misschien denk je nu, mooi verhaal maar ik ervaar vaak eerder het tegenovergestelde bij sommige mensen?! Dat klopt, niet iedereen kan elk deel aan jou spiegelen, simpelweg omdat mensen allemaal anders zijn. Neem een man en een vrouw, grofweg is de ene meer analytisch ingesteld en de ander meer zorgend. Dat gaat niet altijd op (bijvoorbeeld door androgynie bij hoogbegaafdheid – dat wil zeggen je niet specifiek mannelijk of vrouwelijk voelen), dus ik ben altijd voorzichtig met dit soort uitspraken.
Maar het gaat me vooral even om het idee: we zijn niet allemaal hetzelfde. Als we dan kijken naar de karaktereigenschap hoogsensitiviteit, dan kunnen we stellen dat bij HSP een aantal zaken (bewezen) anders werken in het brein. Kun je dan verwachten dat een niet-HSP jou spiegelt in je hoogsensitiviteit? Nee, simpelweg omdat het voor een niet-HSP heel anders werkt.
Hoogbegaafdheid en spiegelen
Er wordt nog altijd aangenomen dat je met een snelwerkend brein ook zo ongeveer alles kunt fixen. Dit klopt niet, veel hoogbegaafden worstelen met hun anders zijn en voelen zich vaak niet begrepen. En dat is niet zo vreemd als je bedenkt dat hoogbegaafdheid voorkomt onder 2-3% van de bevolking. Ruwweg 97% (!) geeft dus niet een volledige spiegel terug in verbale of non-verbale signalen. Bij hoogsensitieve mensen met een gemiddeld IQ geldt dit ook, maar de groep HSP is met 15-20% van de bevolking toch nog een stuk groter. De behoefte om erbij te horen is ook voor deze groep een lastige, zeker voor wie nog niet weet dat hij zij wel bij een groep hoort, zij het een hele kleine groep.
HSP-KOPP en spiegelen
Voor HSP’s die ook volwassen KOPP (kind van ouder met psychische problemen) zijn geldt eigenlijk hetzelfde: het is voor iemand met gezonde ouders lastig te begrijpen wat de impact is van een -al dan niet tijdelijk- psychisch zieke ouder. Niet alleen in je jeugd, maar ook in je latere leeftijd heeft dit vaak nog veel impact, omdat de communicatie niet ‘normaal’ verloopt. Voor deze groep organiseert MIND Naasten Centraal lotgenotencontact.
Te weinig spiegels?
Ervaar je te weinig begrip voor wie je bent, jouw zienswijze of wat je doormaakt? We hebben mensen om ons heen nodig die ons begrijpen. En een geruststelling: je hoort altijd ergens bij. Combineer de behoefte om erbij te horen daarom met de juiste mensen die bij jou aansluiten. Ga op zoek naar gelijkgestemden. Bijvoorbeeld in de vorm van HSP-café’s, HB-cafe’s (voor hoogbegaafden), workshops, cursussen, ontmoetingsdagen enzovoorts.
Verlangen naar verbinding – Brené Brown
In haar nieuwe boek herdefinieert Brené Brown wat het betekent om er werkelijk bij te horen in een tijd van toenemende polarisatie: het vereist dat we volledig in onszelf geloven en alleen durven te staan wanneer dat nodig is.
Met haar kenmerkende mix van onderzoek, verhalen en eerlijkheid duikt Brené in dit belangrijke onderwerp en geeft ze ons de moed die we nodig hebben om de weg naar onszelf en elkaar terug te vinden.
Bewaar voor later op Pinterest:
Nog geen reacties. Reageer hieronder!