Ik hoor momenteel veel geluiden van mensen die teveel of te weinig prikkels in deze coronatijd ervaren. De één heeft werk én kinderen thuis, de ander woont alleen. De derde werkt in de zorg en voelt die druk en de vierde ervaart vooral rust in deze tijd. En zo zijn alle verhalen verschillend, afhankelijk van de omstandigheden die er spelen. Allen geven ze extra en in sommige opzichten juist te weinig prikkels voor HSP.
Maar die prikkels zijn een uitdaging, of je er nou te veel óf te weinig van ervaart. In dit artikel deel ik een aantal van deze extra prikkels. Ook ga ik in op de gevolgen van te weinig leuke, stimulerende en/of sociale prikkels. Ik geef een aantal tips die je hopelijk wat kunnen ondersteunen in deze tijd.
Verschillende soorten prikkels
Er zijn verschillende soorten prikkels. Onder te verdelen in zintuiglijke prikkels, ook wel sensorische prikkels genaamd en hersenprikkels (emoties en gedachten). Een prikkel is informatie die binnenkomt via een zintuiglijke prikkel en vervolgens in de hersenen opgepakt en gekoppeld wordt aan hersenprikkels als gedachten en emoties.
Diepgaande verwerking
Omdat je als HSP veel prikkels (=informatie) opvangt, sturen de hersenen dit door naar je gedachten en emoties en daar ga je als HSP dan vrij grondig mee aan de slag. Niet zo gek dus dat je als HSP geneigd bent tot piekeren en emoties langer blijven hangen. Dat betekent ook dat je af en toe even pauze nodig hebt van de aanvoer van prikkels. Zo kun je ze verwerken én indien nodig ervan herstellen. Daarom wordt me-time en zelfzorg zo vaak genoemd in combinatie met hoogsensitiviteit.
Belangrijke kanttekening hierbij is wel dat je als mens ook een zekere behoefte hebt aan (en dan met name leuke) prikkels. Waar die behoefte precies ligt en welke prikkels dan nodig zijn verschilt per persoon. Een extraverte HSP bijvoorbeeld heeft voldoende sociale prikkels nodig en een hoogbegaafde HSP heeft vaak weer extra cognitieve prikkels nodig en zo zijn er tal van nuances te verzinnen. Luister dus goed naar jezelf en je behoeften, want daar ligt het antwoord. Lees voor meer informatie ook het ideale me-time recept.
Extra prikkels voor HSP in coronatijd
We krijgen extra prikkels in deze pandemie te verwerken. Zowel in ons persoonlijke leven als gebeurtenissen in ons land en in de wereld. Maatregelen die aangepast worden, mensen die verschillend denken over deze pandemie en reacties daarop. Maar ook aanpassingen in je eigen dagelijkse ritme, het omgaan met een tijd die nog voor onbepaalde tijd onzeker is, lontjes die thuis korter worden en de muren die op je afkomen als je alleen woont. Enzovoorts.
Nieuws en social media
Nieuws waardoor je van slag raakt of over gaat piekeren, emotionele discussies op social media en misschien ook wel in je familie of met vrienden en steeds weer die term ‘corona’ overal. Het zijn naast het dagelijkse leven allemaal extra prikkels die we nu hebben.
Hanteer een nieuws- en prikkeldieet. Wanneer je de hele dag het nieuws gaat kijken (of lezen) is de kans groot dat je je daar naar over gaat voelen. De enorme hoeveelheid aan prikkels (door o.a. informatie, nieuws en reacties van anderen) in deze tijd zorgen vervolgens ook weer voor een stroom aan gedachten en emoties. In plaats van die continue stroom aan informatie maar door te laten gaan is het beter om voor die dag prioriteiten te stellen, goed voor jezelf te zorgen en niet te veel (extra) prikkels binnen te laten komen. Wat daarbij ook kan helpen is juist fijne prikkels opzoeken die je zintuigen op een positieve manier stimuleren.
Er dreigt gevaar
Daarnaast is er dan nog die continue dreiging van gevaar, die hoort bij een pandemie. Je weet immers niet of jij of de mensen om je heen ziek gaan worden én hoe ziek dan. De hersenen reageren reflexmatig op gevaar, het denken is niet meer genuanceerd en schakelt over op overleven. In deze tijd ligt de informatie dan ook nog eens voor het oprapen op het internet. Maar juist de informatie waarvan je nog bezorgder of banger wordt, voedt dit reflex. Dat kan zich uiten in een beklemmende angst voor corona, maar ook op een ander punt gaan liggen zoals hoe er met maatregelen wordt omgegaan.
Onze vrijheid wordt door deze maatregelen ingeperkt en we weten immers ook niet wanneer het virus onder controle is en hoe de maatschappij er dan uit ziet. We hebben er weinig controle over en dat maakt het lastig om mee om te gaan. Door de maatregelen is een deel van je normaal zo vanzelfsprekende vrijheid ineens ongevraagd ingeperkt en daar reageert iedereen anders op.
Een pandemie roept verschillende reacties op
Een groot deel vindt de maatregelen gegeven de omstandigheden begrijpelijk. Als je bijvoorbeeld op een corona afdeling in het ziekenhuis werkt of een dierbare op de IC had of hebt liggen en je ziet je hoe heftig het virus kan toeslaan kan dat er flink inhakken. En bovendien emotioneel belastend zijn wanneer er mensen zijn die zeggen dat het maar een griepje is.
Er is in de samenleving ook een groep mensen die het idee hebben dat de maatregelen misschien wel te ver gaan. Dit stuit weer op weerstand en ongeloof. Er lijkt daarbij ook een tweedeling te ontstaan die mensen helaas alleen maar verder uit elkaar drijft. Maar hoe je het ook ziet (die discussie wil ik hier niet gaan voeren) deze tijd is voor iedereen stressvol. Het gaat mij er vooral om dat hoe je ook in deze crisis staat, het dus iets met je doet. Mentaal en emotioneel. En voor wie corona aan de lijve heeft ondervonden, ook fysiek.
En dat geldt ook voor hoe andere mensen ermee om gaan. Vooral als dat op een manier gebeurt die je niet begrijpt. In alle gevallen is er iets gemeenschappelijks: het coronavirus en een onzekere tijd. We moeten daar allemaal en zoveel mogelijk gezamenlijk mee zien te dealen en dat is voor iedereen lastig. Kijk waar je de verbinding kunt vinden en neem afstand van de verschillen en informatie daarover wanneer het je teveel aangrijpt. Als de (intense) emotie regeert, ontstaat er stress en kan het brein niet goed meer denken. Zorg dus goed voor jezelf door dingen waar je sterk op reageert (en mogelijk ook sneller doordat deze tijd voor velen stressvol is) niet te veel op te zoeken.
Omgaan met heftige emoties
Zit je in een heftige emotie? Tel tot 10, 100 of slaap een nachtje voor je reageert op iets wat je emotioneel geraakt heeft. Als je emotie hoog zit blaas dan even stoom af bij mensen in je omgeving die er los van staan of vraag ze je te ondersteunen, met je mee te denken enz. Een andere manier om je emotie op dat moment te kanaliseren is door in beweging te komen. Maak een stevige wandeling, ruim je huis op enz. Pas als de emotie voldoende gezakt is, kan je brein weer helder denken.
Rellen
De rellen zorgen op dit moment nog eens voor extra dreiging. Ook hier heb je weinig invloed op en je weet niet waar en wanneer ze opduiken. Een extra stressfactor op dit moment. Daarnaast zie je dat mensen en bedrijven geweld aangedaan wordt wat ook iets met je doet. Kortom, nog meer onzekerheid en onveiligheid. Let ook nu weer op dat je de informatie erover beperkt en wees lief voor jezelf. Zorg voor fijne prikkels zoals een lekker kopje thee, fijn muziekje, feelgood film enz.
💡 Lees ook: Geef je emoties de ruimte
Teveel prikkels thuis door werken en thuisscholing
In een eerder artikel heb ik het al gehad over thuiswerken in de coronatijd, maar ik heb het nog niet gehad over thuiswerken in combinatie met de thuisscholing van je kinderen. Ook dit zorgt voor jou als ouder en HSP-er voor extra prikkels. Buiten het feit dat je vaak de gehele dag samen thuis bent, moet je naast je werk ook lesgeven. Voor kinderen kan juist onderprikkeling aan de orde zijn, omdat de dagen nu vaak hetzelfde zijn, er minder contact is met klasgenoten en vriendjes en de meeste sporten en andere (binnen)activiteiten stil liggen.
Een paar handige tips:
- Om overprikkeling te voorkomen kan het zinvol zijn om structuur aan de dag aan te brengen. Maak gebruik van een planbord, zorg dat je op vaste momenten eet. Voor een HSP-er geeft structuur vaak een gevoel van veiligheid.
- Leer ook dingen los te laten. Niet alles zal helemaal gaan zoals het moet, maar wanneer je je best doet, is dit ook voldoende.
- En de allerbelangrijkste: probeer elke dag een moment te zoeken voor jezelf. Ga in bad, lees een boek, kijk een leuke serie of ga een stuk wandelen.
- Heb je pubers in huis? Spreek dan duidelijke momenten af dat je wel en niet gestoord kunt worden. Met kleinere kinderen kun je dit trouwens ook proberen met bijvoorbeeld een gekleurd Legoblokje (rood en groen).
Kijk wat voor jou goed voelt en haalbaar is binnen je mogelijkheden. Schroom ook niet om hulp te vragen, zeker als je een alleenstaande ouder ben of om andere redenen veel op je bord hebt liggen.
“Mijn tip, zorg elke dag voor een moment voor jezelf. Als HSP-er heb ik altijd veel moeite gehad om dit advies zelf aan te nemen, maar inmiddels weet ik dat dit het enige is wat helpt tegen overprikkeling. Dus ga in bad, lees een boek, kijk een leuke serie of ga (met iemand) een stuk wandelen. Die momenten heb je nodig om op te laden.”
Te weinig prikkels voor HSP thuis
Waar de een overprikkeld raakt van alle prikkels en een stuk minder of bijna geen me-time meer kan nemen, heeft de ander er juist teveel van. Mensen die alleen wonen bijvoorbeeld en nog maar weinig sociale prikkels krijgen. Dat geldt ook voor de introverte HSP’s die ook behoefte hebben aan contact met anderen. Waar een teveel aan prikkels voor overprikkeling zorgt, geeft een te weinig aan prikkels onderprikkeling.
Je brein is het beste gebaat bij een juiste hoeveelheid prikkels. En dan met name leuke prikkels. Prikkels die komen van dingen die ‘moeten’ kosten energie en prikkels van dingen waar je gemotiveerd van raakt, omdat het leuk of uitdagend is geven energie. En met de beperkingen en weinige afwisseling in je leven door de coronamaatregelen kan dat een aardige uitdaging worden. Ik kan je hier helaas geen instant oplossing voor geven, maar hopelijk kun je met onderstaande tips iets.
Onderprikkeling
Passieve onderprikkeling
Wanneer je te weinig (leuke) prikkels hebt, gaat het brein zelf prikkels opzoeken. Dat kan heel goed in de vorm van gedachten en piekeren zijn. Je merkt dat met name wanneer je je lamlendig voelt, niet vooruit te branden bent en je misschien ook wel somber voelt. Je gedachten gaan dan gemakkelijker in een spiraal naar beneden, waardoor je in een negatieve spiraal belandt. Een passieve vorm van onderprikkeling.
Actieve onderprikkeling
Een andere mindere bekende vorm van onderprikkeling, is de actieve variant: dit kan hyperactiviteit (fysiek en mentaal) en beweeglijkheid (fysiek) teweegbrengen. Je ervaart een rusteloos gevoel en kunt niet goed stilzitten. Je wiebelt steeds met je voet bijvoorbeeld. Of je gaat prikkels opzoeken door (oeverloze) discussies aan te gaan, aandacht te vragen en geen rem meer kennen. Maar ook een neiging tot verslaving (om de leegte of onrust op te vullen) kan hier op wijzen.
Meer over ondrpikkeling bij HSP >>
Beweeg voldoende!
Beweging heeft allerlei voordelen, zo verlaagt het je stress en vermindert het piekeren. En bovendien maak je er happy stofjes mee aan. Om die reden ben ik gestart met de app Ommetje voor HSP en dat is een groot succes, er lopen inmiddels meer dan 200 mensen mee.
Kijk binnen de mogelijkheden die er zijn goed waar jij het meeste baat bij hebt. Bij veel hoogbegaafde HSP’s hoor ik bijvoorbeeld in de praktijk dat met wandelen de energie onvoldoende gekanaliseerd kan worden en sport hier echt een belangrijke functie (uitlaatklep) vervulde. Misschien kan fietsen, een fitnessapparaat (als je die hebt) of Just Dance uitkomst bieden. Wees creatief.
Sociale contacten & delen
Wandelen (fietsen, dansen enz) kun je eventueel combineren met een vriend(in) of familielid. Mij stimuleert dat bijvoorbeeld ook om langer te lopen. Bovendien doet de natuur je ook goed als HSP. En verder is het goed om, al is het wellicht telefonisch, contact te houden met anderen en vooral te delen hoe je je voelt. Vaak hoor ik dat mensen zich alleen voelen, maar dit niet delen met anderen. Terwijl dat juist belangrijk is. Zo maak je mensen deelgenoot en geef je ze de gelegenheid om met je mee te denken. Je hoeft immers niet alles alleen te doen. 😉
💡 Op instagram vraag ik regelmatig in de stories hoe het gaat.
Leuke momenten plannen
Ook hier geldt weer dat er het nodige niet kan door de beperkingen. Maar er zijn ook juist dingen waar je nu meer tijd voor hebt. Dat ene boek bijvoorbeeld of om gewoon eens wat nieuwe hobby’s voor de lol thuis uit te proberen. Wie weet loop je wel tegen iets heel leuks aan. En van de dingen die je weet dat leuk zijn en die nu wel kunnen: plan ze in! Blijf niet hangen, maar zorg actief voor leuke momenten en wissel dit af.
Vond je dit leuk? Deel met anderen:
Bewaar voor later op Pinterest:
Nog geen reacties. Reageer hieronder!